Procesory Ryzen 7000 (Zen 4) to dopiero początek świetlanej przyszłości podstawki AM5. AMD podzieliło się planami na najbliższe lata, w których zamierza uwzględnić nową generację – Zen 5. Co o niej już wiemy, a czego jeszcze nie? W jakim procesie technologicznym będą produkowane procesory AMD Zen 5? Jaki wzrost wydajności przyniosą względem Ryzenów 7000? Poznaj pierwsze szczegóły o Ryzenach 9000 opartych na architekturze Zen 5.
Uwaga! Oficjalne informacje na temat serii AMD Ryzen 9000 (Zen 5) znajdziesz w tekście:
Ryzeny 9000 nadciągają! Procesory AMD Zen 5 z szybszą premierą, choć bez fajerwerków
AMD potwierdziło, że pierwszymi APU na architekturze Zen 5 będą układy o nazwie kodowej Strix Point. Będą one łączyć procesor Zen 5, zintegrowane GPU RDNA 3+ i silnik sztucznej inteligencji (AIE). Z kolei stricte desktopowe procesory Zen 5 skrywają się pod nazwą kodową Granite Ridge i to na nich się skupię w tej publikacji. Jednak o APU wspominam nieprzypadkowo.
Według wcześniejszych plotek kolejna, po Zenie 4, generacja to Ryzeny 8000, a nie Ryzeny 9000, jak można by sądzić po ostatnich cyferkowych przeskokach (Ryzen 3000 > Ryzen 5000 > Ryzen 7000). Grafika przedstawiająca kolejne serie APU i CPU od AMD pojawiła w 2021 roku w chińskim portalu społecznościowym Weibo, który jest częstym źródłem tego typu przecieków. Czyżby to koniec zamieszania wokół nazewnictwa procesorów AMD?
Byłoby wspaniale, ale niestety nie. Najnowsze przecieki, w tym pochodzące od partnerów biznesowych AMD (producentów płyt głównych, takich jak ASRock i Gigabyte) sugerują, że nową serią będą jednak Ryzeny 9000. Co więcej, AMD zamierza przeskoczyć także w cyferce chipsetu, by najprawdopodobniej nie być gorsze od Intela i Arrow Lake-S (będą zatem płyty główne z chipsetem 800 zamiast 700 na wzór Intela 800, np. X870 zamiast X770).
Nie jest to jest jednak oficjalnie potwierdzona informacja, więc mimo wszystko należy traktować ją z odpowiednim dystansem. Ma jednak sens. Rozgardiasz w nazwach procesorów wynika po prostu z tego, że AMD stosowało inne architektury w APU i CPU. Dlatego, aby jeszcze bardziej nie mieszać, rozgraniczyło je inną cyferką z przodu, co… wcale niczego nie rozwiązało. W związku z czym Zen 4 to Ryzeny 7000, a nie Ryzeny 6000, które wykorzystują architekturę Zen 3+.
Wygląda na to, że w nadchodzących generacjach ten trend się utrzyma. O ile Ryzeny 7000 to AMD Raphael (desktopowe CPU w 5 nm) i Phoenix Point (APU w 4 nm), o tyle inaczej to będzie wyglądać w nowej generacji. Ryzenami 9000 będą Granite Ridge (TSMC N4, czyli ulepszone 5 nm), natomiast Strix Point dla laptopów (APU w 4 nm TSMC) mogą całkowicie zmienić nazewnictwo (zamiast Ryzenów 8000 byłyby Ryzenami AI).
Trzeba jednak czekać na oficjalne potwierdzenie ze strony AMD, które powinno nastąpić na targach Computex 4-7 czerwca 2024 roku. Jest to więc bardzo bliska przyszłość, której już teraz warto się przyjrzeć. Sprawdź, co wiadomo o procesorach Zen 5, czyli drugiej generacji CPU na podstawkę AM5.
Mikroarchitektura Zen 5 powstaje zupełnie od podstaw, co daje nadzieję, że może ona przynieść jeszcze większe zmiany, niż to, co zaoferuje Zen 4 względem Zen 3. To bez wątpienia huczne hasło, które przyciąga uwagę. Można raczej śmiało założyć, że AMD zaczerpnie mimo to chociaż część (udanych) rozwiązań z architektury Zen 4, co w praktyce nie oznacza niczego złego. Jednego można się spodziewać na pewno: Zen 5 przyniesie duże zmiany.
AMD, wzorem Ryzenów 7000, postawi silny nacisk na poprawę wydajności energetycznej, co pozwoli także przekroczyć kolejne granice w mocy samych procesorów. W nowej architekturze można też liczyć na dalsze optymalizacje związane z AI i uczeniem maszynowym. Już w Zen 4 pojawią się nowe instrukcje AVX-512, które przełożą się na lepszą wydajność w zastosowaniach opartych na sztucznej inteligencji. AMD nie zamierza wcale powiedzieć w tej kwestii ostatniego słowa.
Według przecieków z 2021 roku procesory Zen 5 mogą przypominać pod względem budowy konstrukcję typu big.LITTLE na wzór serii Intel Alder Lake czy Intel Raptor Lake, ale tylko w APU. To by oznaczało, że układy Strix Point te będą miały dwa różnego rodzaju rdzenie – wysoko wydajne (duże rdzenie – Zen 5) oraz energooszczędne (małe rdzenie – Zen 4c) do obliczeń wielowątkowych.
Jakby tego było mało, to APU z serii Ryzen 8000 mogą mieć też pamięć podręczną poziomu czwartego (cache L4), czyli coś, czego nie widzieliśmy w konsumenckich procesorach od czasu Intel Broadwell z 2015 roku. Dodatkowa pamięć miałaby pozytywny wpływ na wydajność w grach. To jak istotny wpływ na wydajność mają różne poziomy cache’u, AMD udowodniło Ryzenem 7 5800X3D.
Nie są to oczywiście potwierdzone informacje. AMD nie zamierza zaadaptować hybrydowej budowy w desktopowych Ryzenach 8000 (Granite Ridge), jeśli utrzyma się tego kursu w Strix Point. Jest to mało prawdopodobne, na to nie wskazują także wspomniane przecieki. Budowa ma przypominać Zen 4. Zresztą inaczej AMD by potwierdziło na dotychczasowych slajdach rewolucyjną konstrukcję tych CPU, albo przynajmniej do tej pory wyciekłyby te plany do sieci. Zbudowana od podstaw mikroarchitektura raczej tego nie sugeruje…
Tak jak w procesorach opartych na architekturze Zen 4, tak i w nowej generacji możesz liczyć na trzy różne wersje procesorów:
Czego możesz spodziewać się po specyfikacji procesorów Ryzen 8000?
AMD zamierza poprawić proces technologiczny w procesorach Zen 5, ale zmiany nie mają być tak duże jak oczekiwano. Nie będzie to tak duża różnica względem Ryzenów 7000, ponieważ proces N4 TSMC to tak naprawdę ulepszone i tańsze w produkcji 5 nm (na wzór N6, które jest pochodną N7).
Litografia N3 TSMC to byłaby zupełnie inna bajka, co dawałoby nadzieję, że nawet w obrębie tej samej generacji możesz oczekiwać większych różnic w wydajności na wat. Co zaoferuje 3-nanometrowy proces technologiczny? Ma on oferować do 15% lepszą wydajność niż N5 TSMC lub do 30% niższy pobór energii przy tej samej częstotliwości pracy.
Co więcej, znacząco poprawi się gęstość upakowania tranzystorów, a co za tym idzie – na tej samej powierzchni układu będzie można zmieścić ich nawet o 70% więcej niż w przypadku 5-nanometrowej litografii. Jest to podobna wartość do różnicy, jaka dzieli N5 i N7 (80%). Jednak nie oczekuj tej litografii w desktopowych procesorach.
Na tę chwilę nie są znane szczegóły na temat postępów w architekturze Zen 5. Oficjalny slajd zwiastuje, że AMD położy kolejny raz duży nacisk na wydajność energetyczną. Dla przypomnienia Ryzeny 7000 zaoferują ponad 15-procentowy wzrost wydajności jednowątkowej i nawet 35-45% w wielowątkowej względem Ryzenów 5000.
Czy taki sam wzrost zapewni Zen 5 względem Zen 4? Tego nie można być pewnym, nie znając szczegółów na temat architektury. W każdym razie wzrost w obliczeniach opierającym się na jednym rdzeniu nie powala w Zen 4. Wydaje się wiec, że AMD ma w tej kwestii duże pole do manewru, choć stosunkowo mała poprawa procesu technologicznego każe tonować oczekiwania. W przypadku zastosowań wielowątkowych być może uda się osiągnąć porównywalny przeskok. Wzrost IPC ma być w każdym razie dwucyfrowy (prawdopodobnie ok. 15%).
Czas pokaże, ale zbudowana od podstaw mikroarchitektur Zen 5 może przynieść jeszcze lepszą poprawę wydajności i efektywności energetycznej niż Zen 4. Z najnowszych, nieoficjalnych wieści wynika, żew Ryzenach 9000 nie zobaczysz jednak zwiększonej dawki rdzeni. Nadal najmocniejszy procesor, tj. Ryzen 9 9950X, ma mieć „tylko” 16. Co więcej, żadna seria Ryzen (także 5 i 7) nie doczeka się pod tym względem usprawnień. A zatem oczekuj:
AMD udostępniło oficjalną grafikę, która przedstawia harmonogram CPU na najbliższe dwa lata. Za nami premiera Ryzenów 7000 (Zen 4) oraz odświeżonych Zen 4 z 3D V-Cache z większą dawką pamięci podręcznej.
Natomiast w 2024 roku czeka nas zupełnie nowa architektura – Zen 5. AMD nie doprecyzowało terminu premiery, ale może ona odbyć się dużo wcześniej, bo już w lipcu tego roku. Tym samym „czerwoni” znacznie wyprzedziliby Intela, który ma szykować Intel Arrow Lake-S na czwarty kwartał roku (prawdopodobnie tradycyjnie październik).
To oznaczałoby, że do końca 2024 roku mogłyby wyjść pierwsze CPU Zen 5 V-Cache (np. Ryzen 7 9800X3D).
Procesory Zen 5 będą konkurować z następcą serii Raptor Lake-S Refresh, czyli Intel Arrow Lake-S. O obu generacjach CPU mamy więcej dowiedzieć się podczas targów Computex 2024, które odbędą się 4-7 czerwca 2024 roku na Tajwanie. To wtedy nastąpić ma zapowiedź Ryzenów 9000 i płyt głównych z chipsetem AMD 800.
Źródło: AMD, VideoCardz, Wccftech, Tom’s Hardware, DigiTimes, Anandtech, Weibo (itacg)
Sprawdź inne publikacje o AMD:
A czy zmiana nm (procesu technologicznego nie wymaga aby zmiany płyty głównej? Czy był przypadek że na jednej podstawce były obsługiwane 2 procesy technologiczne (nm)?
Piotrze, zmiana procesu technologicznego niekoniecznie musi wymagać nowej podstawki w płycie głównej. Nie on jest decydujący w tej kwestii.
Naturalnie – spójrz na Zen i Zen+, a potem na proces technologiczny Zen 2 i Zen 3. 😉
I tak też będzie w przypadku podstawki AM5.