Po latach długiego rozwoju platformy AM4 przyszedł czas na następcę – AM5 z gniazdem LGA 1718 . Jakie zmiany przynosi nowy socket? Czym AM5 różni się od AM4? Jak długo nowa podstawka będzie rozwijana? Czy użytkownicy mogą i tym razem liczyć na wieloletnie wsparcie? Poznaj wszystkie tajemnice, jakie skrywa platforma AMD AM5, która obsłuży Ryzeny 7000 i kolejne generacje procesorów Zen.
Długoletnie wsparcie platformy AM4 jest doprawdy godne podziwu – 5 architektur procesorów, 4 procesy technologiczne, ponad 125 modeli CPU oraz przeszło 500 płyt głównych. Liczby mówią same za siebie.
Według wstępnych planów „czerwonych” miała być ona rozwijana przez kilka generacji procesorów Zen, aż do 2020 roku włącznie. Jest połowa 2022 roku i AMD wcale nie zamierza jej ubić – nawet w obliczu zbliżającej się premiery płyt głównych z socketem AM5. Nowsza platforma ma nie wpędzić do grobu starszej – mają one bowiem koegzystować. Takie podejście się ceni i ma ono wiele sensu.
Powód wydaje się dość oczywisty: Intel w swoich procesorach Intel Alder Lake-S i nadchodzących Intel Raptor Lake-S oferuje lub będzie oferować dwie opcje: DDR4 i DDR5. Potencjalny konsument może wybrać jedną z tych dróg. A jak wygląda to w przypadku AMD? AM5 obsługuje wyłącznie pamięci RAM DDR5, więc dalsze wsparcie AM4 jest sensownym krokiem.
Wniosek z tego taki, że nadal mogą wychodzić nowe procesory na AM4 (więcej modeli z 3D V-Cache wzorem Ryzena 7 5800X3D?). Jeśli jednak oczekujesz nowości z prawdziwego zdarzenia, to skieruj swój wzrok na AM5. Nowa platforma przynosi sporo godnych uwagi zmian, które pozytywnie przekładają się na możliwości oraz wydajność w aplikacjach i grach. Co wiemy o sockecie AM5, który jest podstawką dla procesorów Ryzen 7000?
Przeczytaj koniecznie:
AM5 to w dużym uproszczeniu pierwsza platforma AMD z obsługą interfejsu PCI-Express 5.0 i pamięci DDR5. To też niejako rewolucja pod względem konstrukcji, która przybliża AMD do budowy gniazd Intela. AM5 jest bowiem pierwszym socketem LGA firmy AMD, który został zaprojektowany z myślą o rynku masowym.
AM5 przynosi spore zmiany względem AM4. Przede wszystkim porzuca znaną z poprzednich generacji budowę typu PGA (ang. Pin Grid Array) na rzecz znanej z układów Intela LGA (ang. Land Grid Array). Zmienia się też siłą rzeczy liczba pinów – zamiast 1331 (AM4) jest ich 1718 (AM5).
AM5 jest pierwszym socketem LGA od AMD, ale w mainstreamowym wydaniu. „Czerwoni” bowiem zastosowali tego typu gniazdo chociażby w sockecie (s)TR4 dla procesorów Ryzen Threadripper czy sWRX8 dla Ryzenów Threadripper Pro. Są to jednak procesory przeznaczone do zastosowań stricte profesjonalnych.
Czym się LGA różni od PGA? W LGA piny znajduje się w gnieździe procesora na płycie głównej, a nie na spodzie CPU, jak w PGA. Co to oznacza w praktyce? Zmniejsza to ryzyko ułamania lub wygięcia bardzo delikatnych pinów, ale z drugiej strony – zdecydowanie łatwiej naprawić uszkodzone piny w CPU niż na płycie LGA.
Co więcej, pinów jest tym razem znacznie więcej. Jak to możliwe przy zachowaniu tych samych wymiarów (40 x 40 mm)? Jest to zasługa znacznie większej gęstości pinów. To zresztą ona była powodem porzucenia konstrukcji PGA. Większa gęstość pinów była wymagana dla połączeń i interfejsów nowej generacji (PCIe 5.0 i DDR5). Procesory pod PGA po prostu się do tego nie nadawały.
Dla porównania Intel stosuje od wielu lat niezmiennie gniazdo typu LGA w swoich konsumenckich CPU, począwszy od 2004 roku i LGA 775. Wtedy nastąpiło pożegnanie z budową typu PGA w stricte konsumenckich platformach desktopowych, którą AMD porzuciło dopiero w 2022 roku wraz z AM5.
Przeczytaj: Historia procesorów Intel Core, czyli jak wyglądała ewolucja CPU od 1. do 12. generacji
Platforma AM5, podobnie jak AM4, obsługuje płyty główne oparte na różnych chipsetach. Historię nowego socketu rozpocznie seria AMD 600 z czterema chipsetami. AMD zrezygnowało (przynajmniej na razie) z A620 i postawiło tylko na następujące układy:
Zobacz porównanie: specyfikacja PCI-Express
W zależności od chipsetu i modelu płyty główne mają do 14 portów USB SuperSpeed (USB 3.2 Gen 2×2). o przepustowości 20 Gb/s oraz do 4 złącz HDMI 2.1 i DisplayPort 2.0. Obsłużą także Wi-Fi 6E i Bluetooth 5.2. W plotkach przewinęła się wielokrotnie także natywna obsługa USB 4.0, ale być może zarezerwowana będzie ona dla przyszłych serii.
Rzecz jasna, X670 i zwłaszcza X670E oferują znacznie lepszą sekcję zasilania (nawet ponad 20-fazową sekcję VRM, np. 20+2) i chłodzenie. Układy B650 mają też mniej slotów PCI-Express i M.2 dla dysków SSD – i tylko one są dostępne w mniejszym formacie ITX.
Co ważne, wszystkie płyty główne oparte na chipsecie AMD 600 oferują funkcję Smart Access Storage (SAS). Bazuje ona na rozwiązaniu DirectStorage Micorosftu, które skraca czasy ładowania gier. Najwięcej korzyści jednak zyskasz w połączeniu z wybranym procesorem Ryzen i konkretną kartą graficzną Radeon (np. z serii RX 7000). Potrzebujesz również nowoczesnego, kompatybilnego dysku SSD NVMe PCIe 4.0 lub 5.0 (nie wszystkie modele są obsługiwane).
Na tę chwilę cen wszystkich płyt głównych nie są znane. Prawdopodobnie układy B650 będą sprzedawane w nieco wyższej cenie niż B550 (te wahają się od 350 zł do nawet 1600 zł za topowe konstrukcje). Płyty X670 również powinny kosztować co najmniej tyle, ile X570 (800-4000 zł), albo nawet nieco więcej.
W dniu premiery Ryzenów 7000 poznaliśmy jedynie cen topowych układów z chipsetem X670E. Te są niestety drogie i kosztują od 1629 zł do nawet 8629 zł.
Z kolei ceny płyt głównych z B650(E) wahają się między 1199 a 2079 zł.
AMD AM5 jest dostosowane do współpracy z procesorami o wyższych limitach mocach niż AM4. Co to oznacza? To, że platforma jest w stanie obsłużyć procesory Ryzen o TDP do 170 W (z PPT dobijającym do 230 W). Jest to spora różnica względem AM4. Na starej podstawce limit wynosi 105 W (TDP) i 142 W (PPT).
Wyższe limity pozwalają na stworzenie mocniejszego CPU. Procesory AMD pracują z wyższymi częstotliwościami zegarów niż w poprzednich generacjach. AMD udowodniło zresztą na konferencji Computex 2022, co potrafi topowy Ryzen 7000, który działał nawet z ponad 5,5 GHz w trybie boost.
Teoretycznie pozwoli to również na ewentualne zwiększenie rdzeni w CPU. Choć pierwsza seria, którą obsłuży AM5, nie przynosi żadnych zmian względem Ryzenów 5000 w tej materii. Oznacza to, że nadal topową jednostką jest 16-rdzeniowe i 32-wątkowe CPU. Mowa więc o takiej konfiguracji, jaką może poszczycić się Ryzen 9 5950X.
AM5 obsługuje następujące generacje CPU:
Powyższa lista nie jest kompletna, bo wsparcie obejmuje nie tylko oficjalnie zapowiedziane architektury i odświeżone wersje procesorów (z V-Cache), ale także kolejnej generacje (Zen 6? Zen 7?).
Jako że AM5 jest podstawką dla kilku kolejnych generacji, możesz liczyć na to, że chipsety AMD 700, 800 czy 900 będą opierały się na tym samym sockecie. Oznacza to (przynajmniej teoretycznie), że najbliższych kilka generacji procesorów Zen będzie kompatybilna z AM5. Producenci mogą jednak wymagać aktualizacji BIOS-u płyt głównych.
Nie ma gwarancji, że po kilku latach pierwsze płyty będą obsługiwać najnowsze CPU. W przypadku AM4 było z tym różnie, ale ostatecznie wiele starszych układów, w tym A320, otrzymało prędzej czy później aktualizację z obsługą nowych procesorów, mimo że początkowo miały ich nie obsługiwać.
Mimo zmian AMD ujawniło oficjalnie, że socket AM5 jest kompatybilny z systemami chłodzenia przeznaczonymi dla platformy AM4. Jest to bardzo dobra wiadomość. AMD jest znane z długiego wspierania swoich platform, co dotyczy nie tylko płyt głównych i procesorów, ale także układów chłodzenia.
Nie będzie potrzebna nawet nowa zapinka pod gniazdo AM5. Nie sposób nie docenić podejścia AMD.
Sprawdź chłodzenia CPU pod AM5 w x-komie
AMD potwierdziło na targach Computex 2022, że AM5 współpracuje jedynie z pamięciami RAM DDR5. Można więc pomarzyć o dodatkowym kontrolerze DDR4, który pozwoliłby na sprzedaż różnych wariantów tych samych płyt głównych, tak jak w seriach przeznaczonych dla procesorów Intel Alder Lake i Raptor Lake.
Alternatywą z DDR4 dla AM5 jest platforma AM4, która, jak zapowiedziało AMD, funkcjonuje obok nowej. Kto wie, według plotek, których źródłem jest dobrze poinformowany insider Greymon55, może nawet ujrzysz procesory oparte na architekturze Zen 4 na podstawce AM4…
Jak oficjalnie potwierdził Joseph Tao z AMD, „czerwoni” przygotowali rewolucję w overclockingu pamięci RAM DDR5 na platformie AM5. Według niego udało się przesunąć kolejną granicę, a wręcz niemożliwe stało się możliwe. Brzmi ambitnie, nieprawdaż? Podkręcanie pamięci jest też dziecinnie łatwe.
Na początku 2022 roku pojawiły się plotki o odpowiedzi na intelowskie XMP (ang. Extreme Memory Profile). Wówczas z przecieków wykluła się nazwa AMD RAMP (ang. Ryzen Accelerated Memory Profile). To inaczej mówiąc specjalne profile, które automatycznie podkręcają pamięć operacyjną, bez potrzeby własnoręcznego (i często żmudnego) ustawiania optymalnych taktowań, napięć i opóźnień.
Ostatecznie „czerwoni” porzucili tę nazwę na rzecz AMD Expo (ang. Extended Profiles for Overclocking), które przechowuje dwa profile podkręcania dla DDR5. Pierwszy stawia na wysoką przepustowość pamięci, natomiast drugi jest przeznaczony do pracy przy niskich opóźnieniach (CL – z ang. CAS Latency). Ten ostatni jest opcjonalny. Co ważne, AMD EXPO współpracuje z każdym typem pamięci RAM DDR5 – bez wyjątku.
Możliwości OC procesorów Ryzen 7000 są symboliczne. Biorąc pod uwagę wysokie częstotliwości pracy zegarów, nie wydaje się to zaskakującym twierdzeniem.
Oficjalnie AM5 zadebiutowało jednocześnie z pierwszymi procesorami Ryzen 7000, czyli 27 września 2022 roku. Tego dnia do sprzedaży trafiły wyłącznie płyty główne z topowymi chipsetami. Poznaj dokładne daty premiery poszczególnych układów (modele mogą pojawiać się stopniowo):
Cieszy to, że premiera AM5 wcale nie jest równoznaczna z tym, że AMD kończy żywot starej platformy. To oznacza szerszy wybór dla potencjalnych konsumentów, mogą zdecydować, którą ścieżką podążać: czekać na dalszy rozwój (i obniżki cen) DDR5, zostając przy AM4, czy może postawić na lepszą wydajność i nowe możliwości, jakie daje podstawka AM5 z procesorami Ryzen 7000.
Lisa Su, szefowa AMD, zapowiedziała, że AM5 ma być wspierane mniej więcej tak długo jak AM4 (5+ lat?). To przyszłościowy wybór, które daje użytkownikom szansę na dalszy rozwój platformy i możliwość podniesienia wydajności nawet kilka lat po pierwszym zakupie.
Źródło: AMD, Tom’s Hardware, VideoCardz, Wccftech, Anandtech, Forbes, Greymon55
Zapoznaj się z poradnikami:
Przeczytaj również:
Spoko
Tak super fajnie ,cud miód orzeszki.
Najtańszy 7600X w cenie okolo 1500pln
plyta B650 ok 500-750 – pewnie jakieś golasy
plyta X670 od 900- 3000pln
Pamięci 16GB od 500pln za Kit
Płyt na polskim rynku jeszcze nie ma ,koszt platformy będzie wysoki ,pewnie bolaczki jak na początku serii 3000 .
Trzeba poczekać z 6mies aż platforma dojrzeje i znikną bolączki wieku niemowlęcego.
7600x 1350zl
B650 1200zl te ponizej beda mialy dlugie oczekiwanie na FLaszbios , pamietamy AM4 …
6400 cl32 32GB 1500zl umowmy sie … ddr5 5200 cl40 to syfy ktore nie daja roznicy do 3600cl16ddr4 wiec albo topowe albo nie ma pompy.
chlodzenie minimum 360 aio bo na powietrznych lapie trothling …. to na 360 aio tempy w grach po 75 C ….. a taka 360 aio to 500 zl + lacznie platforma kosztuje okolo …… 4600zl bez dyskow zasilacza karty i obudowy ….. NARA .
zapomnialme dodac … jedne sztuki sa szybsze drogie nie … zobaczcie sobie testy w ejdnych wyprzedza 13600k a w innych przy tej samej grze jest gorszy …. Cos zepsuli te serie procesorow . ja zekam nasteny rok . moze 14 gen cos pokaze , zostaje przy series X