Geex » Rankingi » Ranking płyt głównych 2024. Jaka płyta główna pod procesor Intela, a jaka pod AMD?

Ranking płyt głównych 2024. Jaka płyta główna pod procesor Intela, a jaka pod AMD?

Bartosz Woldański

2 lata temu, 5 października 2022 Aktualizacja: 19 sierpnia 2024

Płyta główna nazywana jest kręgosłupem komputera. To podstawa, bez której nie zamontujesz procesora, karty graficznej czy pamięci RAM, czyli niezbędnych do działania PC podzespołów. Co warto o niej wiedzieć? Czym powinna charakteryzować się dobra płyta główna? Która będzie najlepsza do procesorów Intela, a która do AMD? Sprawdź ranking polecanych płyt głównych w 2024 roku i dowiedz się, czym warto kierować się przy ich zakupie.

Jaka płyta główna do komputera? Intel czy AMD?

Płyta główna to z angielskiego motherboard i bywa kolokwialnie nazywana mobo (wydaje mi się, że obecnie jednak rzadziej niż kiedyś). To do niej podłączasz inne podzespoły, to ona umożliwia komunikację między nimi i to ją często jako pierwszą montujesz w obudowie komputera (nie zawsze, bo koś może powiedzieć, że zaczyna od zasilacza).

W jakiej kolejności powinna być wybierana? Skoro stanowi podstawę każdego komputera, to nie na samym początku? Owszem, decydując się na dobór części do PC, najpierw skieruj swój wzrok na nią i procesor, które muszą być ze sobą kompatybilne. Miej jednak w głowie wizję tego, z jaką kartą graficzną chcesz CPU parować. Resztę komponentów dobiera się pod te trzy najważniejsze składniki.

Od czego zacząć? Pierwsza myśl, jaka się nasuwa, przed wyborem płyty głównej to: Intel czy AMD? Co będzie lepsze? Przede wszystkim o wyborze powinien decydować budżet oraz procesor, który będzie oferował w jego ramach najlepszy stosunek wydajności do ceny. Bo to pod procesor dobierasz płytę główną, a nie procesor pod płytę główną.

Dziś, a właściwie od kilku lat, AMD i Intel walczą jak równy z równym, choć „czerwoni” mają jedną wielką zaletę: nie ubijają swoich platform tak szybko jak „niebiescy”. Wybierając AMD, zapewniasz sobie często wieloletnie wsparcie, co jest doprawdy godne podziwu i naśladowania, a co za tym idzie – może być decydującym o zakupie płyty głównej czynnikiem.

Nawet jeśli już zdecydowałeś się na platformę Intela lub AMD, zaczynasz zdawać sobie sprawę z tego, że producenci zasypali Cię sporą porcją socketów, a jeszcze większą chipsetów i modeli płyt głównych. Od nadmiaru może aż rozboleć Cię głowa. Jak wybrać właściwe? Co powinno decydować o wyborze danego układu? Czym dobra płyta główna powinna się w ogóle wyróżniać? Jak optymalnie dopasować ją do procesora? Czy warto przyoszczędzić przy jej zakupie?

Tyle pytań, tyle wątpliwości – pora je rozwiać i polecić wybrane modele, które warto kupić w 2022 roku – zarówno pod starsze (AM4, LGA 1200), jak i nowsze platformy (LGA 1700, AM5).

Co jest najważniejsze przy wyborze płyty głównej?

Płyta główna nie jest najczęściej wymienianym podzespołem komputerowym. Tak naprawdę decydujesz się na nowy model dopiero wtedy, gdy chcesz zbudować komputer od podstaw. Albo wtedy, gdy planujesz zwiększyć wydajność, przechodząc na procesor z nowej generacji, który nie jest obsługiwany przez Twoją poprzednią płytę główną. No i naturalnie w najgorszym scenariuszu, gdy takowa się popsuje, a skończyła się gwarancja i próby naprawy w serwisie są nieopłacalne.

Co się liczy przy wyborze nowej płyty głównej? Powiesz cena, a ja odpowiem Ci: masz rację. W końcu odgrywa ona dużą rolę przy zakupie czegokolwiek. Zakładasz, że skoro płyta główna nie wpływa (zbytnio) na wydajność komputera, to po co wydawać grube pieniądze, skoro można przeznaczyć je na lepszy procesor lub szybszą kartę graficzną? No i – znowu – przyznam Ci rację, a przynajmniej częściowo.

Częściowo, bo ma ona niebagatelny wpływ na funkcjonalność i stabilność (nie tylko po OC podzespołów) całego komputera. Dobierasz ją pod procesor – nie kupujesz najtańszej płyty do CPU za ponad 3000 zł, bo sekcja zasilania i jej chłodzenie nie wytrzyma pod presją topowego CPU. Ograniczasz się też często z możliwościami podkręcania – także pamięci RAM.

Tańsza płyta cechuje się np. gorszej jakości kondensatorami, skromniejszą sekcją VRM, a i gorzej chłodzi krytyczne dla płyty głównej podzespoły, co wpływa niekorzystnie na żywotność. Poza tym liczba złącz czy gorsza funkcjonalność też odgrywają jakąś rolę. Nie wszystko potrzebujesz, dlatego warto zastanowić się tak naprawdę nad tym, co będziesz wykorzystać, a co jest Ci kompletne zbędne. Po co przepłacać za coś, z czego (prawie) nigdy nie skorzystasz?

To właśnie na tych elementach i jeszcze ważniejszych aspektach skupię się w tej publikacji. Płyt jest całe zatrzęsienie i zanim pomyślisz o chociażby jakości sekcji zasilania, musisz pozyskać znacznie więcej podstawowych informacji, które zdradza specyfikacja na stronie producenta czy sklepu.

Jeśli nie wiesz, co oznacza chipset płyty głównej i jakie ma znaczenie albo który format układu dobrać do swojej obudowy, to właśnie ten poradnikowy ranking jest dla Ciebie. Gotowy? No to od początku – co jest najważniejsze?

Socket

Socket to inaczej gniazdo, w którym umieszczasz procesor na płycie głównej. Bez niego nie mógłbyś go w ogóle zamontować. To pierwszy aspekt, na który musisz zwrócić uwagę. To on głównie decyduje o kompatybilności płyty głównej i (generacji) CPU, a także ewentualnie chłodzenia. W sklepach znajdziesz różne płyty główne z socketem Intela (tylko gniazda LGA, które różnią się liczbą pinów) i AMD (przed erą AM5 w konsumenckich płytach znajdziesz tylko układy PGA). Jakie możesz obecnie kupić i z jakimi procesorami są one kompatybilne?

Typy gniazd do procesorów Intela

LGA 1700 – to socket pod dwie generacje procesorów Intel Core: 12. generacji (Intel Alder Lake), 13. generacji (Intel Raptor Lake) i 14. generacji (Intel Raptor Lake Refresh). Płyty z tym gniazdem obsługują zarówno pamięci RAM DDR4, jak i DDR5.
LGA 1200 – gniazdo również pod dwie generacje procesorów Intel Core: 10 generacji (Intel Comet Lake) i 11. generacji (Intel Rocket Lake).
LGA 1151 – gniazdo kompatybilne z procesorami Intel 6. generacji (Intel Skylake), 7. generacji (Intel Kaby Lake), 8. generacji (Intel Coffee Lake) i 9. generacji (Intel Coffee Lake Refresh). Płyty są już w 2022 roku praktycznie nie do dostania; nie kupisz także nowych procesorów pod ten socket.
Socket 2066 – następca LGA 2011, gniazdo pod procesory przeznaczone do profesjonalnych zastosowań , czyli serii Intel Core X od 7. generacji czy Xeon (Skylake-W i Cascade Lake-W). Jest to porzucony standard; nie wychodzą na niego również żadne nowe CPU.

Sprawdź: Historia procesorów Intel Core, czyli jak wyglądała ewolucja CPU od 1. do 14. generacji

Typy gniazd do procesorów AMD

AM5 – socket pod procesory Zen 4 i Zen 5, który gwarantuje kompatybilność z kilkoma kolejnymi generacjami CPU z rodziny AMD Zen. Jest to gniazdo typu LGA (piny w gnieździe CPU) i obsługuje tylko pamięci RAM DDR5.
AM4 – podstawka pod wszystkie generacje procesorów AMD Zen do serii Ryzen 5000 włącznie. Jest to gniazdo typu PGA (brak pinów w gnieździe; te znajdują się na spodzie CPU).
TR4 – socket dla procesorów Ryzen Threadripper 1. i 2. generacji, który wykorzystywany jest w zastosowaniach stricte profesjonalnych. Jest to gniazdo typu LGA.
sTRX4 – socket LGA dla procesorów Ryzen Threadripper 3. generacji.
sWRX8 – podstawka przeznaczona dla procesorów Ryzen Threadripper Pro do profesjonalnych stacji roboczych i najbardziej wymagających zadań. Jest to gniazdo typu LGA.

Poznaj najważniejsze informacje o AM5: Socket AM5 – premiera, specyfikacja, chipsety. Co warto wiedzieć o podstawce AMD?

Chipset

To drugi, zaraz po socketcie, najważniejszy czynnik przy wyborze płyty głównej i jest on z nim powiązany – odgrywa rolę pośrednika w komunikacji między procesorem a innymi podzespołami (pamięcią masową czy urządzeniami peryferyjnymi). On także decyduje o kompatybilności z CPU. Czasem dany chipset jest zgodny więcej niż jedną serią (generacją) procesorów, ale dopiero po uaktualnieniu BIOS-u (np. chipsety AMD 400 i Ryzeny 5000).

Kompatybilność to jedno, ale chipset wpływa na o wiele więcej elementów. Decyduje on między innymi o jakości sekcji zasilania i jej chłodzenia (radiatora), liczbie (i rodzaju) złącz oraz obsługiwanych linii komunikacyjnych PCIe, możliwości łączenia dysków w RAID czy odblokowaniu lub polepszeniu możliwości podkręcania pamięci i/lub procesora.

Jakie chipsety możesz obecnie znaleźć w płytach głównych?

Chipsety Intela

X – chipset dla procesorów do zastosowań profesjonalnych. Jest to tzw. segment HEDT (ang. High-End Desktop), czyli wysokowydajnych CPU do najbardziej wymagających obliczeń.

Z – to topowy chipset Intela dla procesorów konsumenckich. Oferują one zwykle rozbudowaną sekcję zasilania i chłodzenie, a do tego mogą pochwalić się obsługą szerokiej liczby złącz i portów. Jest to także najlepszy chipset do podkręcania pamięci i procesorów z odblokowanym mnożnikiem (seria K).

Intel Z790 – topowy chipset dla procesorów Intel Core 12. , 13. i 14. generacji. Najlepszy do flagowych CPU i do podkręcania. Płyty są dostępne w wersjach z DDR4 lub DDR5.
Intel Z690 – najlepszy chipset dla procesorów Intel Core 12. i 13 generacji (do nowszej może być wymagana aktualizacja BIOS-u). Spisze się idealnie z topowymi modelami CPU i do OC. Płyty są sprzedawane w wariantach DDR4 i DDR5.
Intel Z590 – topowy chipset dla procesorów 11. generacji dla najbardziej wymagających użytkowników.
Intel Z490 – topowy chipset dla procesorów 10. generacji i 11. generacji (w przypadku tych drugich wymagana aktualizacja BIOS-u; nie wszystkie modele mogą je obsługiwać).

H – w obrębie tego chipsetu Intel oferuje dwie opcje. Z jednej strony jest mainstreamowa opcja dla graczy czy kreatywnych twórców, którzy nie potrzebują dodatkowych możliwości chipsetu Z, ale z drugiej – to także najskromniejszy układ. W ramach serii H wyróżniamy:

– Hx70 – oferuje nieco mniej portów niż Z i uniemożliwia podkręcanie procesora.

Intel H770 – chipset ze średniego segmentu dla procesorów 12., 13. i 14. generacji. Obsługuje pamięci DDR4 lub DDR5.
Intel H670 – chipset ze średniego segmentu dla procesorów 12. i 13. generacji. Obsługuje pamięci DDR4 lub DDR5.
Intel H570 – uniwersalny chipset dla użytkowników procesorów Intel Core 11. generacji. Polecany do modeli bez dopisku K ze względu na brak możliwości OC.
Intel H470 – mainstreamowy chipset z przyzwoitą liczbą złącz. Umożliwia jedynie podkręcanie pamięci RAM. Obsługuje głównie procesory 10. generacji, ale wybrane płyty wspierają również Intel Core 11. generacji (po aktualizacji BIOS-u).

– Hx10 – to najsłabszy chipset, który wykorzystują jedynie najtańsze płyty główne do najprostszych zastosowań (np. biurowych). Jest on przeznaczony dla najniższych modeli CPU. Często układy z nim nie mają nawet chłodzenia sekcji zasilania. Nie pozwalają one także na OC pamięci RAM i wypadają najskromniej pod względem rodzaju i liczby złącz.

Intel H610 – najtańsze płyty główne dla najmniej wymagających użytkowników i podstawowych modeli CPU (12. i po aktualizacji BIOS-u także 13. generacji). Obsługuje oba standardy RAM-u: DDR4 i DDR5.
Intel H510 – wariant dla najtańszych płyt głównych do procesorów 11. generacji, bez opcji jakiegokolwiek OC.
Intel H410 – najsłabszy chipset dla (najtańszych) procesorów 10. generacji, nie pozwala na podkręcanie podzespołów (procesora i pamięci RAM).

B – podstawowy chipset dla mniej wymagających użytkowników (także graczy). Jest ona skromniejsza pod kątem rodzaju i liczby złącz, także od Hx70, i nie pozwala na OC procesora. Jest to dobry wybór, jeśli nie masz dużych oczekiwań i dysponujesz mniejszym budżetem. Najlepiej łączyć go z procesorami ze średniego lub niższego segmentu bez dopisku K (np. i5-11400, i5-12400 czy i3-12100F).

Intel B760 – podstawowy chipset dla procesorów z serii 12., 13. i 14. generacji Intel Core. Oferuje spore kompromisy pod względem liczby i rodzaju złącz, a także jakości wykonania. Na płytach B760 można podkręcać pamięci RAM. Dostępny w wersjach DDR4 i DDR5.
Intel B660 – podstawowy chipset dla procesorów z serii 12., a po aktualizacji także 13. generacji Intel Core. Oferuje spore kompromisy pod względem liczby i rodzaju złącz, a także jakości wykonania. Na płytach B660 można podkręcać pamięci RAM. Dostępny w wersjach DDR4 i DDR5.
Intel B560 – podstawowy chipset dla mniej wymagających graczy i nie tylko. Obsługuje procesory 11. generacji i oficjalnie pozwala jedynie na OC pamięci RAM.
Intel B460 – mainstreamowy chipset dla komputerów biznesowych i dla mniej wymagających graczy. Można podkręcać tylko pamięci RAM. Jest przeznaczony jedynie dla procesorów 10. generacji.

Przeczytaj: Intel Alder Lake vs Rocket Lake. Oto różnice, które musisz znać

Chipsety AMD

X – najlepsza seria chipsetów AMD, a co za tym idzie – oferuje największe możliwości. To w niej znajdziesz najpotężniejsze sekcje zasilania i chłodzenia oraz największy potencjał na OC. Są to więc układy przeznaczone dla najbardziej wymagających użytkowników. Co ważne, płyty starsze niż seria 500 nie oferują złącz PCI-Express 4.0.

X870(E) – najbardziej zaawansowany chipset dla procesorów Ryzen 9000 na AM5; największe możliwości OC i pełna obsługa PCIe 5.0 i USB 4.0.
X670E – najbardziej zaawansowany chipset dla procesorów Ryzen 7000 na AM5; największe możliwości OC i pełna obsługa PCIe 5.0 (2x PCIe 5.0 x16 dla kart graficznych).
X670 – drugi z kolei układ dla procesorów Ryzen 7000, który również oferuje duże możliwości pod względem złącz i OC. Na płytach z tym chipsetem znajdziesz 1x PCIe 5.0 dla SSD NVMe i opcjonalnie 1x PCIe 5.0 x16 dla GPU (producenci wybranych modeli mogą zdecydować się na PCIe 4.0 x16).
X570 – topowy chipset dla procesorów od AMD Ryzen 2000 do Ryzen 5000.

B – uniwersalna seria, która oferuje niezły kompromis między serią X i A pod względem liczby złącz i możliwości. AMD nie zablokowało tutaj podkręcania zarówno pamięci RAM, jak i procesora.

AMD B850 – mainstreamowy chipset powstały z myślą o procesorach Zen 5. Obsługuje USB 3.2 (20 Gb/s) oraz PCIe 5.0 dla dysków (dla GPU jest to PCIe 4.0). Pozwala na OC zarówno CPU, jak i RAM-u.
AMD B840 – najtańszy i zarazem najskromniejszy chipset pod Ryzeny 9000. Obsługuje zaledwie PCIe 3.0 dla GPU i dysków oraz USB 3.2 (10 Gb/s). Umożliwia jedynie OC pamięci RAM.
AMD B650(E) – uniwersalny chipset stworzony głównie dla procesorów Ryzen 7000 (po aktualizacji obsłuży także Ryzeny 9000). Umożliwia podkręcanie procesora, ale w bardziej ograniczonym stopniu. Wersje 650E obsługuje także PCIe 5.0 dla GPU.
AMD B550 – uniwersalny chipset dla procesorów 3. generacji do 4. generacji (Ryzen 5000); na wybranych modelach może zadziałać też 2. generacja.
AMD B450 – mainstreamowy chipset dla procesorów Ryzen od 1. do 4. generacji.

A – to seria najskromniejszych chipsetów do podstawowych zastosowań. Brak wsparcia dla OC procesora (przynajmniej oficjalnie; jeśli da się podkręcić, to tylko ograniczonymi sposobami), skromna sekcja zasilania i chłodzenia, a także najmniejsza liczba portów ze wszystkich omawianych chipsetów AMD.

AMD A620 – najsłabszy wybór z chipsetów pod Ryzeny 7000 (i ew. po aktualizacji Ryzeny 9000). Obsługuje PCIe 4.0 dla GPU i dysków. Pozwala na podkręcanie procesora, ale w mocno ograniczonym stopniu.
AMD A520 – najskromniejszy chipset dla najmniej wymagających użytkowników, ma mniejszą liczbę złącz i najsłabszą sekcję zasilania. Oficjalnie pozwala jedynie na OC pamięci RAM. W przeciwieństwie do B550 nie oferuje obsługi standardu PCIe 4.0 dla GPU. Przeznaczony głównie do Ryzenów 5000, ale obsługuje także procesory Ryzen 3000.
AMD A320 – odpowiednik A520 układ do podstawowych płyt głównych (np. do komputerów biurowych). Początkowo wsparcie ograniczyło się do Ryzenów 2000, ale producenci z czasem rozszerzyli kompatybilność o Ryzeny 3000 i 5000 (przynajmniej w wybranych modelach po aktualizacji BIOS-u).

Co warto podkreślić, przy chipsecie możesz znaleźć dopisek M (po nazwie) zarówno w przypadku płyt Intela (np. B660M), jak i AMD (np. B550M). Oznacza to mniejszy i tańszy wariant układu, który oferuje skromniejszą liczbę portów. Powyższy opis nie jest kompletny dla poszczególnych chipsetów. Wszelkie informacje o kompatybilności i możliwościach płyt znajdziesz w specyfikacji w kartach produktowych w x-komie i na stronie producenta.

Format. Jaki rodzaj będzie najlepszy: ATX, Micro-ATX czy Mini-ITX?

Trzecim, niezwykle istotnym czynnikiem, który musisz wziąć pod uwagę, jest format płyty głównej. Wybór konstrukcji układu dopasowuje się przede wszystkim do wielkości obudowy komputera. Dlaczego to takie istotne? To proste – mniejszą płytę główną jesteś w stanie zamontować w dużej obudowie, ale już model o większym formacie nie dasz rady zmieścić w miniaturowych obudowach. Płyta więc powinna być dobrana pod to, jaki komputer chcesz złożyć i do czego ma służyć.

Rozmiar konstrukcji decyduje również o liczbie gniazd rozszerzeń i elementach kluczowych w pracy płyty głównej i zamontowanych na nich podzespołów (jak np. sekcji zasilania). Naturalnie im większy format, tym zwykle gwarancja większej liczby złącz i funkcjonalności. Oto, jakie rodzaje płyt głównych możesz najczęściej zobaczyć w sklepach:

E-ATX (Extended ATX) – jak sama nazwa wskazuje, to największe (najszersze) konstrukcje, które mają najczęściej wymiary 305 x 277 mm, i najwięcej złącz. Przeznaczona dla największych obudów (Big Tower).
ATX – standardowy i zdecydowanie najpopularniejszy format. Cechuje się on wymiarami 305 mm x 244 mm. Najczęściej ma siedem gniazd rozszerzeń i cztery banki dla pamięci RAM. Pasuje do standardowych i większych rozmiarowo obudów (Midi Tower i Big Tower).
M-ATX (Micro-ATX) – kompaktowa wersja ATX z dwoma pełnowymiarowymi złączami PCIe x16. Nadaje się nie tylko do średnich, ale też nieco mniejszych obudów typu Mini Tower. Jest to również bardzo popularny, ale w związku z mniejszymi rozmiarami (zwykle 244 x 244 mm) oferuje on mniej złącz, a także bardzo często tylko dwa sloty na pamięci RAM (nie zawsze!). Zmieści się też często w mniejszych obudowach typu Mini Tower.
M-ITX (Mini-ITX) – to najmniejszy z opisywanych formatów płyt głównych (170 x 170 mm). Ma on jedno pełnowymiarowe złącze PCIe x16 oraz dwa gniazda na pamięć RAM. Jest to idealna płyta do niewielkich obudów, ale jest ona kompatybilna także z większymi obudowami (np. Midi Tower).

Obsługiwana pamięć RAM i kompatybilność z dyskami

Przede wszystkim sprawdź, jaki standard pamięci obsługuje wybrana płyta główna: DDR4 czy DDR5. Niektóre platformy, jak LGA 1700, oferują dwa warianty tych samych modeli. W wyjątkowych przypadkach zdarza się, że dany model płyty głównej obsługuje jednocześnie dwa standardy, ale taki widok to naprawdę rzadkość.

Nie tylko ten aspekt ma znaczenie, ale też obsługiwane prędkości (w tym do OC), maksymalna pojemność (np. do 128 GB) oraz liczba banków na kości pamięci (niektóre tańsze i mniejsze płyty mogą oferować tylko dwa sloty zamiast czterech). Sprawdź również, w jakim trybie są one w stanie pracować (single-, dual-, tripple- czy quad-channel). Mają one wpływ na przepustowość pamięci. Oznacza to, że jedna kość RAM-u (16 GB) będzie zwykle wolniejsza od zestawu (2x 8 GB), który działa dwukanałowo.

Płyty główne są często kapryśne i nie działają dobrze ze wszystkimi pamięciami RAM. Najlepiej sprawdź na stronie producenta w sekcji Wsparcie kompatybilność z innymi komponentami. Tam powinieneś znaleźć informacje, które podpowiedzą Ci, na jakich producentów zwrócić uwagę i jaki model RAM-u wybrać, by nie sprawiał on problemów na danej płycie głównej.

To samo dotyczy dysków. Płyta główna może obsługiwać dany standard PCI-Express, np. 4.0, ale na liście kompatybilnych SSD brakuje danego modelu. Czy to oznacza, że nie zadziała? Niekoniecznie – mogą jednak wystąpić problemy z jego wykrywaniem podczas uruchamiania komputera.

Tak naprawdę wiele urządzeń, które podłączasz do płyty głównej, mogą sprawiać problemy. Nawet klawiatura – tak, tak, zgadza się. Jaki z tego wniosek? Wybierając komponent, tj. głównie pamięć RAM i dysk, kompatybilny z Twoją płytą główną, masz (niemal) pewność, że nie będzie on przyczyną niepożądanych kłopotów z działaniem komputera. Przykładowo RAM będzie działać przynajmniej w zapewnianych przez producenta częstotliwościach i nie spowoduje częstych widoków pulpitu w trakcie gry.

DDR4 czy DDR5?

Obecnie przed takim dylematem stoi gros użytkowników: co w 2022 roku jest lepsze? Nasze testy potwierdziły, że przyrost wydajności wraz z nowym standardem pamięci RAM jest stosunkowo niewielki, a co za tym idzie – nieproporcjonalny do wymaganego wydatku.

Dlatego jeśli masz wybór, jak w seriach Alder Lake-S i Raptor Lake-S, to niemal do każdego zastosowania optymalnymi pamięciami są DDR4 o taktowaniach 3200-3600 MHz. Mniej, jeśli starsze płyty główne z podstawką Intela ograniczają szybkość RAM-u. To nie stanowi problemu w podstawowej pracy biurowej, ale pamięci 2666 MHz mogą już mocno limitować wydajność w grach.

Złącza

To one umożliwiają podłączenie innych urządzeń do komputera lub bezpośrednio w nim. Są one istotne, bo decydują o tym, jakie dyski możesz podłączyć i ile, oraz z jaką przepustowością jest w stanie pracować karta graficzna. Wyróżnia się złącza wewnętrzne i zewnętrzne (panel I/O).

Wewnętrzne

Zwróć uwagę na:

SATA (do dysków HDD, SSHD, SSD) – im wyższa cyferka rzymska przy typie złącza, tym nowszy standard. Zatem SATA III jest nowszą generacją niż SATA II, a to oznacza wyższą przepustowość (do 6 Gb/s), a więc szybsze transfery danych.
M.2 SATA i PCIe (do nośników półprzewodnikowych) – to format dysków SSD, którego kształt przywodzi na myśl kość pamięci RAM (jest to płaska płytka, którą montujesz na płycie głównej). Nie wymagają one dodatkowego okablowania. Złącze PCI-Express gwarantuje wyższą przepustowość niż SATA i obecnie na rynek zaczynają trafiać nawet nośniki PCIe 5.0 NVMe (im wyższa cyferka przy PCIe, tym lepsze osiągi).
PCI-Express (x16, x8, x4 i x1) – to interfejs, który służy do podłączenia kluczowych dla pracy komputera podzespołów, jak karty graficznej (x16) czy dźwiękowej (x4 lub x1). Obecnie w płytach stosuje się wersje PCI-Express 4.0 i 3.0, a w najnowszych i lepszych chipsetach także z PCIe 5.0 (dla GPU i/lub nośników zależności od platformy, chipsetu i modelu). Zobacz: porównanie specyfikacji PCI-Express. Im wyższy numerek, tym nowszy standard i lepsza przepustowość.
USB – jeden z najbardziej podstawowych portów; zwróć uwagę na standard (np. USB 2.0, 3.0, 3.1, 3.2, typu C itd.; im wyższy, tym nowszy standard i lepsze transfery) oraz ich liczbę.

Powyższe rodzaje złącz są najważniejsze, ale w opisie specyfikacji znajdziesz też wzmiankę o złączach zasilania (niezbędnych do działania płyty głównej) i wentylatora, a także ewentualnie o RGB, module TPM czy Thunderbolt.

Chciałbym w tym miejscu podkreślić jeszcze dwie istotne kwestie:

PCIe a dyski – możesz bez problemu podłączyć np. nośnik SSD PCIe 4.0 do płyty, która oferuje złącze M.2 w standardzie PCIe 3.0. Jednak wówczas takiego dysku nie wykorzystasz w pełni, bo ograniczysz jego transfery. Działać powinno działać, chociaż to też jest zależne od kompatybilności płyty z danym modelem dysku, bo takie połączenie może sprawiać problemy (np. z wykryciem nośnika przez BIOS i system).
PCIe a karty graficzne – w przypadku GPU ma to głównie znaczenie, jeśli chcesz podłączyć nowszą kartę na starej płycie, ale głównie (naj)niższych modelach. Przykładowo: karta, która obsługuje np. PCIe 4.0 x8 lub x4 zaoferuje gorszą wydajność na płycie z PCIe 3.0; tak się dzieje chociażby na Radeonie RX 6500 XT czy Intelu ARC A380. Z kolei na kartach z serii RTX 3000 różnice między PCIe 4.0 a 3.0 są praktycznie nieodczuwalne, a jeśli są – to marginalne i nie zawsze na korzyść nowszego standardu!

Zewnętrzne

Są to złącza, które znajdziesz z tyłu obudowy. Sprawdź, czy płyta jest wyposażona w takie porty, jak:

HDMI – do przesyłania obrazu i dźwięku; im wyższy tym numerek przy nazwie, tym nowszy standard, a to oznacza obsługę wyższych rozdzielczości czy częstotliwości odświeżania.
DisplayPort – analogiczne do HDMI.
RJ45 (LAN) – do kabla internetowego. Przy nim podawana jest także przepustowość w gigabitach na sekundę (im wyższa, tym lepiej).
USB – porty do podłączenia urządzeń peryferyjnych, takich jak myszki i klawiatury.
PS/2 – starszy standard dla peryferii, który stanowi coraz rzadszy widok.
Audio Jack – złącze do słuchawek, mikrofonu czy głośników.
Flash BIOS – występuje pod różną nazwą w zależności od marki; to płyty główne z przyciskiem i funkcją do aktualizacji BIOS-u, która umożliwia jej przeprowadzenie bez zamontowanego procesora.

To oczywiście najczęściej spotykane, a nie wszystkie dostępne w płytach złącza. W tańszych modelach możesz nadal znaleźć np. zamierzchłe już standardy do przesyłu obrazu, jak DVI czy VGA (D-Sub), a z kolei w droższych – np. złącza anteny Wi-Fi, które pozwalają na bezprzewodowe połączenie z internetem.

Sekcja zasilania (VRM) i chłodzenie

Liczba faz to nie wszystko, choć im jest ich więcej, tym lepiej, ale liczą się też kontrolery tych faz, który będą w stanie je obsłużyć. Znaczenie ma także chłodzenie (radiator) czy ogólnie wykonanie sekcji, która odpowiada za zasilanie i stabilność (napięć) podzespołów (nie tylko CPU). Odgrywa więc dużą rolę w przypadku topowych procesorów czy podkręcania (OC). Potrzebujesz wtedy potężniejszej sekcji zasilania i lepszego chłodzenia.

Producenci podają zwykle w opisie swoich płyt głównych liczbę faz, która obecnie potrafi przekroczyć nawet 20 i dotyczy głównie topowych chipsetów (w podstawowych modelach do np. biurowych zastosowań nie potrzebujesz dużej liczby faz). Co w takim razie oznacza zapis np. 20+1? 20 faz jest przypisane procesorowi, a jedna odpowiada za zasilanie takich komponentów, jak pamięć RAM, lub innych elementów układu.

W sekcji VRM (ang. Voltage Regulator Module) znajdziesz różne elementy składowe, takie jak: tranzystory MOSFET (do sterowania napięciem), kondensatory (magazyn energii i ochrona przed zakłóceniami), cewki (filtrowanie napięć i przechowywanie energii pola magnetycznego), dławiki (do zapobiegania nagłym zmianom natężenia prądu). Ich jakość też ma znaczenie. Pomocne będą mocno techniczne recenzje płyt głównych.

Z kolei chłodzenie jest istotne, by utrzymywać podzespoły płyty głównej w odpowiednio niskiej temperaturze. Wybrane, najdroższe płyty główne są nawet wyposażone w specjalne chłodzenie cieczą. Są to jednak układy dla najbardziej wymagających użytkowników, którzy chcieliby ekstremalnie kręcić podzespoły i dla których budżet nie odgrywa zbytnio żadnej roli. Z kolei najtańsze mogą w ogóle nie mieć zamontowanego radiatora.

Wygląd

W dobie obudów komputerowych o szklanym panelu bocznym wygląd płyt głównych odgrywa coraz większą rolę. Te kosztują coraz więcej, więc wydając ciężko zarobione pieniądze, oczekuje się też odpowiedniego designu. Ważna jest też kolorystyka, tak, by pasowała ona do wnętrza Twojej obudowy i komponowała się dobrze z innymi podzespołami: kartą graficzną czy pamięciami RAM.

Dzisiejsze płyty główne są wyposażone również w podświetlenie RGB (jakżeby inaczej!), co wiąże się z wyższą kwotą i dotyczy głównie średnich i wyższych modeli. Wszystkie te czynniki są kwestią indywidualną – tyle zwolenników RGB, co przeciwników. Akurat Tobie może nie zależeć na wyglądzie płyty głównej. Ważne, żeby zapewniła komputerowi długi żywot i funkcjonowała w tym czasie jak najstabilniej. Ktoś inny jednak powie: płyta bez podświetlenia to gatunek, który dawno powinien wyginąć.

Wyposażenie i dodatkowa funkcjonalność

Producenci ścigają się między sobą, oferując dodatkowe wyposażenie i funkcjonalności, szczególnie w płytach skierowanych przede wszystkim dla graczy. Może to być zarówno lepszej jakości zintegrowana karta dźwiękowa, która gwarantuje lepsze wrażenia audio (ma to sens pod warunkiem, że nie korzystasz z oddzielnego DAC-a i/lub wzmacniacza), czy niedostępne w podstawowych modelach rodzaje łączności Wi-Fi (5 lub 6) i Bluetooth (5.0+). Na co warto zwrócić uwagę?

Karta dźwiękowa – sprawdź nie tylko układ (np. Realtek ALC897 czy wyższopółkowe ALC 1200 i ALC 1220), ale także czy producent oferuje coś jeszcze, np. specjalne oprogramowanie, w którym możesz aktywować wirtualizację dźwięku 7.1 (np. Nahimic). Jeśli nie wiesz, czy zintegrowana dźwiękówka w płycie głównej jest dobra, poszukaj informacji w sieci, np. na Reddicie.
Karta sieciowa – producenci podają przy zintegrowanych układach sieciowych prędkości transferu danych. Do podstawowego przeglądania internetu wystarczy 1 GB/s. W lepszych modelach znajdziesz karty 2,5 Gb/s, a w najdroższych nawet 10 Gb/s. Jeśli jesteś w stanie z nich skorzystać, warto pomyśleć o płycie o wyższym standardzie.
Wi-Fi i Bluetooth – to łączności, które mogą Ci się przydać. Jeśli preferujesz bezprzewodową łączność internetową lub z innymi urządzeniami (np. słuchawkami), warto rozważyć płytę z tymi modułami. Sprawdź też wersję danego standardu. Im wyższa cyferka, tym nowszy.
UEFI – topowe chipsety mają często bardziej rozbudowany BIOS, np. więcej opcji do podkręcania. Generalnie dotyczy to chipsetów Z w przypadku Intela i X w przypadku AMD.
Przycisk do resetowania i/lub aktualizacji BIOS-u – przydatna opcja, jeśli zamierzasz podkręcać sprzęt. Może on znajdować się na tylnym panelu lub na laminacie płyty głównej. Warto też pomyśleć o modelu z Flash BIOS, o której wcześniej wspominałem, do aktualizacji BIOS-u (tylny panel). Niektóre płyty mogą mieć też podwójny BIOS.
Radiator dla nośnika M.2. – dyski SSD M.2 NVMe osiągają często wysokie temperatury podczas obciążenia, a dołączony do płyty głównej radiator sprawia, że nie musisz kupować droższej wersji nośnika (co więcej, wiele modeli nawet nie ma wariantu z radiatorem).

Różnice w wyposażeniu i funkcjonalności nie występują tylko między chipsetami, ale także modelami. Generalnie im droższa płyta, tym lepiej pod tym względem. Pozostaje zerknąć do specyfikacji interesujących Cię układów i odpowiedzieć sobie szczerze na pytanie: czego potrzebujesz? Nikt tego za Ciebie nie zrobi – to Ty musisz wiedzieć, co może Ci się przydać, a co nie.

Jaka płyta główna do komputera biurowego, a jaka do gier i profesjonalnych zastosowań?

Do komputera biurowego nie potrzebujesz płyty głównej na wypasie. Najważniejsze wtedy, oprócz naturalnie samej kompatybilności z innymi podzespołami, jest liczba i rodzaj złącz oraz ewentualnie dodatkowa funkcjonalność (np. Wi-Fi). Reszta odgrywa mniejszą rolę, bo do takiej pracy nie potrzebujesz nie wiadomo jakich podzespołów. Wystarczą takie, które pozwalają na optymalną pracę w podstawowych aplikacjach i płynne korzystanie z systemu operacyjnego. W takim przypadku płyty pokroju A520 (AMD) czy H610 (Intel) spełnią swoją funkcję.

Co innego do zastosowań profesjonalnych i gier – wtedy podnosisz półkę wraz z procesorem, dopasowując jeden element do drugiego. Jako że do tych zadań potrzebujesz często dość mocnego procesora, dużej ilości szybkiego RAM-u, a także niejednokrotnie mocnej karty graficznej, nie oszczędzaj przesadnie na płycie głównej. Ta powinna cechować się nie tylko zadowalającą kompatybilnością z komponentami i najważniejszymi złączami, ale także choćby przyzwoitą sekcją zasilania i nie mniej przyzwoitym chłodzeniem (co jest ważne nie tylko przy OC).

Dlatego dobrym wtedy wyborem są płyty z chipsetem Z (Intel) lub X (AMD) albo, jeśli dysponujesz mniejszym budżetem, porządne modele H (np. H670) czy B (B660 od Intela lub B550 czy B650 od AMD). Najlepiej w formacie ATX lub mATX. Jeśli jednak chcesz złożyć miniaturowy komputer, wybierz Mini-ITX. Format E-ATX jest dość niszowy, ale być może zaliczasz się do osób, które są w stanie wykorzystać większe możliwości tego rodzaju płyt.

Płytę główną dobierz, zachowując umiar. Szukaj takiego modelu, który spełni Twoje oczekiwania zarówno pod względem możliwości i funkcjonalności, jak i budżetu. Czasem producenci sprzedają prawie taka samą płytę główną pod inną nazwą, ale dopłacasz za przede wszystkim RGB, „efektowniejszy” wygląd, dodatkowe porty (np. USB typu C) czy funkcje, z których możesz nigdy nie skorzystać. Nikt nie podejmie decyzji za Ciebie, dlatego rozważ, czy bajery, za których musisz często zapłacić sporo więcej, są Ci potrzebne.

Płyty główne: najczęściej zadawane pytania

Model płyty głównej sprawdzisz, zerkając do instrukcji obsługi lub dokumentacji płyty głównej dołączonej do zestawu. Jeśli nie masz takiej możliwości, wpisz komendę Msinfo32 w oknie wyszukiwania w panelu zadań Windowsa i w podsumowaniu systemu masz punkt z producentem i modelem płyty głównej. Nie znajdziesz jednak tam zbyt szczegółowych informacji, więc najlepiej zainstalować specjalną aplikację do identyfikacji podzespołów, jak CPU-Z (zakładka Motherboard) lub HWiNFO64 (również sekcja Motherboard).

Do procesora AMD Ryzen 5 5600 optymalną płytą główną jest ta z chipsetem B450 (wymaga ona aktualizacji BIOS-u) lub B550. Polecanymi układami są np. A Pro od MSI albo Aorus od Gigabyte’a. Z kolei do Intel Core i5-12400 potrzebujesz modelu z socketem LGA 1700. Najlepszym wyborem do tego CPU jest płyta główna z obsługą DDR4: Gigabyte B660 Gaming X DDR4 (tańsza opcja) lub MSI Pro Z690-A DDR4 (droższa opcja).

Płyta główna może mieć wpływ nie tylko na stabilność, ale także na wydajność komputera. Lepszy model jest w stanie poprawić nawet osiągi w grach. Jednak różnice nie są tak duże, jak w przypadku procesora, karty graficznej czy pamięci RAM, a wręcz przeciwnie – zwykle bywają one kosmetyczne.

Najlepsze płyty główne w 2024 roku pod procesory Intela i AMD

Polecane płyty główne do procesorów Intela

Gigabyte B760M DS3H DDR4

★★★★★★ (125)

Obsługiwane procesory: Intel Core i9

Obsługiwane procesory: Intel Core i7

Obsługiwane procesory: Intel Core i5

Obsługiwane procesory: Intel Core i3

435,00 zł

Gigabyte B760 GAMING X DDR4

★★★★★★ (235)

Obsługiwane procesory: Intel Core i9

Obsługiwane procesory: Intel Core i7

Obsługiwane procesory: Intel Core i5

Obsługiwane procesory: Intel Core i3

599,00 zł

ASUS TUF GAMING B760-PLUS WIFI DDR4

★★★★★★ (175)

Obsługiwane procesory: Intel Core i9

Obsługiwane procesory: Intel Core i7

Obsługiwane procesory: Intel Core i5

Obsługiwane procesory: Intel Core i3

659,00 zł

MSI MAG Z790 TOMAHAWK WIFI

★★★★★★ (250)

Obsługiwane procesory: Intel Core i9

Obsługiwane procesory: Intel Core i7

Obsługiwane procesory: Intel Core i5

Obsługiwane procesory: Intel Core i3

1 029,00 zł

Sprawdź wszystkie modele płyt głównych pod procesory Intela

Polecane płyty główne do procesorów AMD

Gigabyte B450 AORUS ELITE V2

★★★★★★ (260)

Obsługiwane procesory: AMD Ryzen™

Format: ATX

Gniazdo procesora: Socket AM4

Obsługiwane procesory: AMD Ryzen™

Format: ATX

Gniazdo procesora: Socket AM4

Chipset: AMD B550

479,00 zł

Gigabyte B550 GAMING X V2

★★★★★★ (419)

Obsługiwane procesory: AMD Ryzen™

Format: ATX

Gniazdo procesora: Socket AM4

Chipset: AMD B550

455,00 zł

MSI MAG B550 TOMAHAWK MAX WIFI

★★★★★★ (13)

Obsługiwane procesory: AMD Ryzen™

Format: ATX

Gniazdo procesora: Socket AM4

Chipset: AMD B550

629,00 zł

Gigabyte X670 AORUS ELITE AX

★★★★★★ (28)

Obsługiwane procesory: AMD Ryzen™

Format: ATX

Gniazdo procesora: Socket AM5

Chipset: AMD X670

959,00 zł

ASUS TUF GAMING X670E-PLUS WIFI

★★★★★★ (51)

Obsługiwane procesory: AMD Ryzen™

Format: ATX

Gniazdo procesora: Socket AM5

Chipset: AMD X670

1 335,00 zł

Zobacz wszystkie modele płyt głównych pod procesory AMD

Zobacz pozostałe rankingi podzespołów komputerowych:

Poznaj jeszcze więcej informacji o płytach głównych:

Odkryj pełną ofertę płyt głównych w x-komie

Bartosz Woldański

Wierny wyznawca PC Master Race.

Komentarze (2)

Marcin · ponad rok temu

Świetny wpis, wszystkie informacje zebrane w pigułce.

Odpowiedz

Bartosz Woldański · ponad rok temu

Januszu, tak, według oficjalnej strony producenta, płyta główna obsłuży Ryzena 7 5700G po aktualizacji BIOS-u. Potrzebna jest wersja F51g, która pobierzesz ze strony producenta.
O tym, jak zaktualizować BIOS płyty głównej, przeczytasz w: https://geex.x-kom.pl/wiadomosci/jak-zaktualizowac-bios-plyty-glownej-poradnik/

Odpowiedz

Ranking płyt głównych 2024. Jaka płyta główna pod procesor Intela, a jaka pod AMD?

Bartosz Woldański

Jaka płyta główna do komputera? Intel czy AMD?

Co jest najważniejsze przy wyborze płyty głównej?

Socket

Typy gniazd do procesorów Intela

Typy gniazd do procesorów AMD

Chipset

Chipsety Intela

Chipsety AMD

Format. Jaki rodzaj będzie najlepszy: ATX, Micro-ATX czy Mini-ITX?

Obsługiwana pamięć RAM i kompatybilność z dyskami

DDR4 czy DDR5?

Złącza

Wewnętrzne

Zewnętrzne

Sekcja zasilania (VRM) i chłodzenie

Wygląd

Wyposażenie i dodatkowa funkcjonalność

Jaka płyta główna do komputera biurowego, a jaka do gier i profesjonalnych zastosowań?

Płyty główne: najczęściej zadawane pytania

Najlepsze płyty główne w 2024 roku pod procesory Intela i AMD

Polecane płyty główne do procesorów Intela

Polecane płyty główne do procesorów AMD

Bartosz Woldański

Komentarze (2)

Powiązane wpisy: