Światło w fotografii. Rodzaje i zastosowanie światła: poradnik dla początkujących fotografów

Słowo fotografia pochodzi od greckich słów photos („światło”) i graphe („rysowanie”), oznacza to, że fotografia to dosłownie „rysowanie światłem”. Terminu tego po raz pierwszy użył Hercules Florence, francuski malarz i wynalazca, opisując w swoim pamiętniku technikę robienia zdjęć. Każdy fotograf wie, że odpowiednio dobrane światło potrafi zdziałać cuda na zdjęciu. W tym artykule przedstawimy podstawowe zagadnienia dotyczące światła i kilka przydatnych porad dla początkujących fotografów.

Światło i emocje, czyli magia fotografii

Kiedy zastanowimy się nad tym, po co robione są zdjęcia, najtrafniejszym określeniem pasującym do każdego typu fotografii są emocje. Nie ważne, czy próbujemy uchwycić chwile na rodzinnym spotkaniu, złapać kadr podczas wakacyjnych wyjazdów, czy stworzyć czyjś portret – zawsze zależy nam na tym, żeby to, co jest przedstawione na zdjęciu, przemawiało do widza i budziło w nim emocje.

Emocje można wywołać za pomocą udanej kompozycji albo niezwykłej tematyki, jednak najsilniejszym narzędziem służącym do uchwycenia i wzbudzania emocji jest światło. Większość, nawet tych początkujących, fotografów wie, jak ważne jest dobre światło. Jednak dobór odpowiedniego wciąż przysparza wielu problemów.

Na samym początku, zanim nauczymy się dobierać odpowiednie światło do typu fotografii, warto zdać sobie sprawę z tego, jakie są rodzaje światła. O nich i o kilku podstawowych wskazówkach przeczytacie poniżej.

Jaki rodzaj oświetlenia jest najlepszy? Najlepsze światło do fotografii

Rodzaj światła, którego potrzebujesz, zależy od zdjęcia, które robisz. Światło wokół nas pochodzi z różnych źródeł, zarówno naturalnych, jak i stworzonych przez człowieka. Możemy je wykorzystać na wiele różnych sposobów, aby stworzyć różne nastroje i atmosferę na fotografiach.

Wielu fotografów woli mieć lampę błyskową zawsze przy sobie, ponieważ jest przenośna i wygodna w zastosowaniu. Bardzo często jednak zdarza się, że to światło naturalne działa lepiej. Wszystko zależy od tematu i nastroju, który chcesz stworzyć.

Zatem podsumowując możemy powiedzieć, że najbardziej podstawowy podział światła jest ze względy na jego źródło i wyróżniamy: światło naturalne oraz światło sztuczne.

Światło naturalne i jego zastosowanie

Światło naturalne to wszystko, co występuje bez interwencji człowieka, więc może to być bezpośrednie światło słoneczne w jasny dzień, rozproszone światło wytwarzane przez pochmurny lub mglisty dzień, a nawet nocne światło księżyca. 

Zastosowanie go daje w wielu przypadkach najlepsze efekty, ale jest ono także mocno problematyczne. Światło słoneczne zmienia się w zależności od pory dnia i każda taka pora niesie za sobą inne korzyści. Podczas gdy słoneczny dzień zapewnia pełne oświetlenie, pochmurny dzień może dać fotografowi fakturę i niuanse.

Jeśli chcesz wykorzystać w swoich fotografiach naturalne światło, ważne jest zrozumienie kąta padania słońca i tego, jak wpłynie to na kompozycję. Na przykład przez większość dnia słońce świeci dokładnie nad głową, więc obiekt będzie oświetlony z góry. Słoneczny dzień bez chmur spowoduje bardziej intensywne cienie, podczas gdy niebo pełne chmur rozproszy światło słoneczne, dzięki czemu kontrast światła na obiekcie będzie mniej ostry. 

Aby uzyskać naturalne oświetlenie, które jest łagodniejsze, warto wykorzystać godzinę najbliższą wschodowi i zachodowi słońca, kiedy słońce będzie ustawione pod niewielkim kątem, a nie bezpośrednio nad obiektem, a jasność słońca może być mniej ekstremalna. To dla tego właśnie w tych porach, czyli podczas tzw. „złotej godziny” („golden hour”) profesjonalni fotografowie najbardziej lubią fotografować.

Dlaczego warto opanować sztuczne światło?

Sztuczne światło to każde światło, które nie jest wytwarzane w sposób naturalny. Ma ono bardzo wiele zalet, jednak opanowanie go wymaga nieco wiedzy popartej praktyką. Najważniejszym punktem wymagającym opanowanie sztucznego oświetlenia jest sterowanie nim.

Jest to zarazem jedna z najważniejszych jego zalet, bo w przeciwieństwie do światła naturalnego, sztuczne można niemal dowolnie przesuwać i dostosowywać do sytuacji. Przy naturalnym oświetleniu, trzeba przesuwać obiekt i aparat zgodnie z techniką oświetlenia, której chcesz użyć. To jest już znacznie bardziej skomplikowane, a przy złych warunkach pogodowych po prostu niemożliwe.

Innymi słowy, jeśli fotografujesz przy użyciu naturalnego światła, jesteś całkowicie pod wpływem kaprysu żywiołów. Kiedy robi się zbyt ciemno, musisz poczekać do następnego dnia lub podnieść swoje ISO. Kiedy wieczorem robi się pochmurno, nie masz zbyt wielu opcji. Kiedy w południe robi się jasno i słonecznie, utkniesz w nieprzyjemnym, ostrym, kontrastowym świetle do pracy.

światła w fotografii

Światło ciągłe i stroboskopowe

Sztuczne oświetlenie dzieli się na dwie główne kategorie: światła ciągłe i stroboskopowe źródła światła. 

Światła ciągłe działają nieprzerwanie, a więc włączasz je i oświetlają obszar, dopóki ich nie wyłączysz. Ponieważ ciągłe światła działają przez długi czas, możesz łatwo zobaczyć, jak wpłyną one na Twoje zdjęcia. 

Światła stroboskopowe ujawniają swoje działanie tylko, gdy je uruchomisz, a nawet wtedy trwa to tylko przez ułamek sekundy.

Z drugiej strony, światła stroboskopowe są znacznie mocniejsze niż światła ciągłe, co jest dobre w sytuacjach, w których chcesz przytłoczyć światło otoczenia i uzyskać określone efekty (takie jak cienie w określonych miejscach lub czarne jak smoła tło). 

Różnice między fotografią przy świetle naturalnym a fotografią ze sztucznym światłem?

Podsumowując powyższe, największą różnicą między fotografią w świetle naturalnym a fotografią w świetle sztucznym jest rzeczywiste źródło światła: słońce kontra elektroniczne instrumenty oświetleniowe. Prowadzi to do wyróżnienia następujących czynników:

  • Dostępność światła. W sztucznie oświetlonym studiu źródło światła będzie o każdej porze dnia. W scenariuszu z naturalnym oświetleniem, zarówno wewnątrz, jak i na zewnątrz, warunki oświetleniowe różnią się w zależności od pogody i pory dnia.
  • Różnorodność ustawień. Sztuczne oświetlenie może produkować świetne zdjęcia w kontekście portretów, fotografii na green screenie i fotografii nocnej na zewnątrz. Natomiast naturalne oświetlenie obejmnuje całe krajobrazy i jest stosowane w wielu gatunkach np. takich jak fotografia uliczna, w której możliwości są znacznie ograniczone, gdy dostępne jest tylko sztuczne oświetlenie.
  • Możliwość sterowania źródłem światła. Niektóre rodzaje naturalnego światła są trudne do kontrolowania. Pochmurny dzień może zepsuć plany dotyczące szerokiego ujęcia krajobrazu. Zbyt dużo światła w słoneczny dzień może powodować niepożądaną temperaturę barwową. Pod tym względem sztuczne oświetlenie jest bardziej przewidywalne i preferowane przez fotografów, którzy nie mogą sobie pozwolić na konieczność powtórnego fotografowania.

Główne kategorie światła

Na koniec powiemy sobie jeszcze o czterech głównych kategoriach światła, bo ich zrozumienie jest także bardzo istotne podczas doboru oświetlenia do typu wykonywanej fotografii. Wyróżniamy więc:

  1. Światło przechodzące — to światło, które można zobaczyć, emitowane z jego źródła. Oznacza to, że bezpośrednio na zdjęciu widzimy źródło światła. Przykładem może być świeca, a nawet słońce. To także światło, które przez coś przeszło, zanim dotarło do obiektu. Może to być szkło, woda, a nawet atmosfera.
  2. Światło odbite — pojawia się, gdy światło odbija się od obiektu. Prawie wszystkie zdjęcia, które wykonujemy, wykorzystują światło odbite. Czasami w tej samej scenie może być również widoczne światło przechodzące. Na przykład ujęcie krajobrazu przedstawiające widoczne zachodzące słońce zawierałoby zarówno światło przechodzące, jak i odbite. Gdyby jednak słońce nie było widoczne w kadrze, byłoby to tylko odbite światło.
  3. Twarde światło —  tworzy mocne cienie i wysoki kontrast, a tym samym bardziej dramatyczne i ostrzejsze obrazy. Twarde światło to światło pochodzące z małego pozornego źródła światła, takiego jak żarówka lub słońce w pogodny dzień. Często daje bardzo ciemne, ostre cienie. Twarde światło może być dobrym wyborem do odsłaniania tekstur w obiektach (jeśli jest używane prawidłowo).
  1. Miękkie światło — pochodzi z dowolnego pozornie dużego źródła światła (z perspektywy fotografowanej osoby), wytwarza światło o niskim kontraście z minimalnymi cieniami. Słońce w pochmurny dzień daje miękkie światło, ponieważ chmury rozpraszają światło, rozprowadzając je na znacznie większym obszarze, co czyni je dużym pozornym źródłem światła.