Co włożyć do koszyczka? Jak kreatywnie pomalować pisanki? Co właściwie powinno znaleźć się na wielkanocnym stole? Powoli nadchodzi czas, kiedy te pytania znów zaprzątać będą naszą głowę. W drugiej połowie kwietnia obchodzić będziemy bowiem jedno z najważniejszych świąt w roku, czyli Wielkanoc. Z tej okazji przypominamy historię i zwyczaje związane z radosnym okresem świąt Wielkiej Nocy. Sprawdź szczegóły.
Wielkanoc jest świętem ruchomym, ale wypada zawsze w pierwszą niedzielę po pierwszej wiosennej pełni Księżyca. W praktyce oznacza to, że najwcześniej może mieć miejsce 22 marca, a najpóźniej 25 kwietnia.
W 2022 roku Wielkanoc przypada na niedzielę 17 kwietnia.
Najważniejsze święto chrześcijańskie
W wierze chrześcijańskiej Wielkanoc nazywana jest zamiennie świętem Zmartwychwstania Pańskiego. W tym czasie wierni celebrują mękę, śmierć i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa, który zgodnie z nauką Kościoła oddał swoje życie za ludzi na ziemi, zapewniając im tym samym zbawienie.
Samą Wielkanoc poprzedza Wielki Tydzień, który przypomina kolejne wydarzenia tamtego czasu. Punktem kulminacyjnym jest zaś Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego, która symbolizuje przezwyciężenie śmierci i wyższość dobra nad złem. Jej charakterystycznym elementem jest poranna msza święta nazywana Rezurekcją, którą zwiastuje głośne bicie przykościelnych dzwonów.
Analogicznie do religijnego znaczenia Wielkanoc w tradycji polskiej symbolizuje odrodzenie, podkreślając tym samym wartość życia. Osoby wierzące upatrują w nim także okazji do nawrócenia się i przewartościowania swojego życia, a przy tym zmian na lepsze.
Nie bez znaczenia pozostaje tu również fakt, że święta te przypadają na wiosnę, podczas której do życia i większej aktywności budzimy się nie tylko my, ale i otaczająca nas natura.
Mówiąc więc najprościej okres Wielkiej Nocy daje perspektywę zmiany i nadziei na lepszą przyszłość. Jest to czas pełen radości i wiary w przemianę życia ludzkiego. Jego aura przypomina, że zło przemija, a dobro zawsze zwycięża.
Święconka – co włożyć do wielkanocnego koszyczka?
Podobnie do innych świąt Wielkanoc jest okazją do rodzinnych spotkań. Zwykle, po Rezurekcji, rodzina zasiada do uroczystego śniadania podczas, którego je poświęcone dzień wcześniej pokarmy, nazywane święconką lub święconym. Później, przy suto zastawionych stołach, rozpoczyna się wesoła biesiada, która trwa dwa dni, aż do Wielkanocnego Poniedziałku.
Święconka jest jednym z najbardziej charakterystycznych elementów Wielkanocy w polskiej tradycji. Mowa o skrupulatnie dobranych pokarmach, które wkładamy do odświętnie przystrojonego bukszpanem koszyczka i zanosimy do Kościoła w Wielką Sobotę. Wówczas następuje ich uroczyste poświęcenie, abyśmy kolejnego dnia, podczas wielkanocnego śniadania, mogli je spożywać.
Na tradycyjną święconkę składają się określone produkty, wśród których żaden nie znalazł się przypadkowo – mają one wymiar symboliczny.
Zanim jednak przygotujemy koszyczek wielkanocny, pamiętajmy że to, co ostatecznie się w nim znajdzie zależy od regionu, w którym się znajdujemy.
Do wielkanocnego koszyczka zazwyczaj wkładamy:
pisanki – przyozdobione, kolorowe, ugotowane na twardo jaja – symbol nowego życia
figurkę baranka z charakterystyczną flagą „Alleluja!” – najczęściej wykonaną z cukru, masła lub ciasta – przypomina ona tajemnicę zmartwychwstania Chrystusa
sól kuchenną – mającą chronić jedzenie przed zepsuciem
wędliny – jako symbol zakończonego postu oraz dostatku
ciasto – symbol różnych umiejętności i dotrzymania postanowień postnych, najczęściej jest to charakterystyczna babka lub kawałek mazurka wielkanocnego
chleb – rozumiany jako pokarm od Boga lub ciało Jezusa Chrystusa
Uroczyste śniadanie wielkanocne rozpoczyna się dzieleniem jajek z koszyczka pomiędzy kolejnych członków rodziny – analogicznie do dzielenia się opłatkiem podczas świąt Bożego Narodzenia.
Pisanki – jak dekorować?
Najszybszym, a przez to najpopularniejszym sposobem na pokolorowanie jajek do koszyczka są gotowe farbki spożywcze, które kupimy w sklepie. Możemy też skorzystać z łupin cebuli, które podczas gotowania zabarwią jajka na charakterystyczny brązowawy kolor.
Bardziej ambitne osoby stawiają na ręczne ozdabianie pisanek np. za pomocą kolorowych mazaków lub pędzla i specjalnej farby. Popularne jest również wyżynanie wzorków w zabarwionej skorupce, np. za pomocą igły, agrafki lub dedykowanych ku temu akcesoriów.
Bez względu na to jaki sposób wybierzemy, jedno jest pewne – ozdabianie jajek to doskonała zabawa zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci. To właśnie ten moment jest dla nich jednym z pierwszych, które jeszcze przed świętami pozwala poczuć niezwykłą atmosferę Wielkanocy.
Pozostałe symbole i tradycje wielkanocne
Śmigus-Dyngus
Mowa o lanym poniedziałku, który wypada dzień po Wielkanocy. Jego nieodłącznym elementem jest polewanie się wodą. Ten jedyny w swoim rodzaju zwyczaj o charakterze ludowym swoimi korzeniami sięga aż do starosłowiańskich dziejów. Wierzono wówczas, że oblanie wodą konkretnej osoby ma sprzyjać jej płodności.
Dzisiejsze przekonania głoszą, że woda ma również symbolicznie obmywać nas z grzechu, brudu i chorób – najpewniej dlatego w trakcie tego rytuału w wielu regionach Polski składamy sobie także życzenia.
W poniedziałkowy śmigus-dyngus wodą oblewają się zarówno dorośli, jak i dzieci. Najmłodsi korzystają ze stworzonych na tę okazję psikawek lub specjalnych pistoletów na wodę. Obowiązuje wśród nich też niepisana zasada – im jest się bardziej mokrym, tym lepiej.
W 2022 roku wielkanocny poniedziałek przypada na 18 kwietnia.
Kolejnym nieodłącznym elementem Wielkanocy jest zajączek wielkanocny, który według tradycji pierwszy zobaczył, jak Jezus Chrystus wychodzi z grobu. W dawnych czasach składany był także w ofierze, zatem przypisuje mu się bardzo szlachetny charakter.
Dzisiaj sympatyczny gryzoń symbolizuje zdrowie, siły witalne, płodność oraz odradzającą się po zimie faunę. Obecnie najczęściej spotykany jest w postaci czekoladowych figurek lub elementów dekoracyjnych, które towarzyszą nam podczas świąt. Jest uwielbiany przez dzieci, które wierzą, że to właśnie on przynosi symboliczne upominki dla najmłodszych członków rodziny.
Kurczaczek wielkanocny
Mały kurczak przypomina o wartości nowego życia i zwiastuje odrodzenie. Oznacza nadzieję na lepszą przyszłość lub jej radykalne zmiany. Żółty pisklaczek przypomina także, że nigdy nie jest za późno, aby zacząć wszystko „od nowa”. Towarzyszy nam zwykle jako ozdoba wielkanocnego koszyczka oraz stołu. Jego motyw jest jednym z najbardziej charakterystycznych dla tego okresu.
Rzeżucha
Rzeżucha to roślina, którą sadzimy na kilkanaście dni przed świętami – tak, aby mogła spokojnie zakwitnąć i być ozdobą wielkanocnego stołu. Jej wygląd imituje trawę, dlatego według zwyczaju rzeżucha symbolizuje pola i łąkę. To właśnie w niej możemy umieścić baranka, którego wyjmiemy z koszyczka, aby pozostał na stole w godnym dla siebie miejscu przez cały okres wielkanocnego świętowania.
Wielkanocne przysmaki
Podobnie do świąt Bożego Narodzenia, Wielkanoc również charakteryzują konkretne potrawy, wśród których szczególne miejsce zajmują jajka. Wykorzystywane są one m.in. do sałatek, albo podawane np. jako jajka faszerowane.
Oprócz tego, w zależności od regionu, na stole wielkanocnym nie może zabraknąć m.in. barszczu białego, wędlin, pieczonych mięs i pasztetów. Kluczowym elementem świątecznego menu są też ciasta, w tym babka wielkanocna na różne sposoby oraz mazurek, przygotowywany na kruchym cieście.
Pierwszy dzień wiosny 2022. Poznaj ciekawostki i sprawdź najważniejsze informacje
