Chłodzenie procesora – jakie wybrać w 2024 roku? Wodne czy powietrzne? Które będzie najlepsze i pod jakie CPU? Jak je mądrze dobrać? Dowiedz się, na co warto zwracać uwagę przy wyborze tego jakże ważnego w pracy procesora i niezbędnego do odprowadzenia ciepła komponentu. Szukasz godnych polecenia modeli? Sprawdź ranking polecanych chłodzeń do procesorów Intela i AMD.
Chłodzenie procesora jest pozornie mało istotnym, ale niezbędnym komponentem każdego komputera. W końcu odpowiada za utrzymanie jednego z najważniejszych podzespołów w ryzach, rozpraszając generowane przez CPU ciepło i tym samym obniżając jego temperatury. Chłodzenie ma więc niebagatelny wpływ na pracę procesora – jego wydajność i stabilność, a także kulturę. Ma ono znaczenie także w kontekście głośności działania całego PC, bo wentylatory zamontowane w systemach chłodzenia wpływają naturalnie na ciszę lub jej brak.
Procesory – głównie (naj)bardziej topowe jednostki – stanowią coraz większe wyzwanie dla schładzaczy. W ostatnich latach CPU generują coraz więcej ciepła i pobierają coraz więcej energii. Dlatego dobór odpowiedniego chłodzenia jest niezwykle istotny w kontekście pracy mającego ogromne znaczenie dla wydajności całego komputera podzespołu.
W przypadku niektórych procesorów, jeśli nie przykładasz dużej uwagi do kultury pracy, możesz pozostać z dołączanym do procesora chłodzeniem BOX, które jest jednak rzadziej dodawane niż kiedyś (np. Intel zrezygnował z nich nawet w niższych jednostkach z dopiskiem K).
Jeśli procesor nie oferuje schładzacza w zestawie lub chcesz poprawić kulturę pracy nie tylko CPU, ale i całego PC, zdecyduj się na zakup optymalnego chłodzenia. Na pytanie o to, czy lepsze jest powietrzne czy wodne, nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Wodne schładzacze są generalnie efektywniejsze, ale w nie każdym przypadku są lepszym wyborem. To zależy od wielu różnych czynników, które przybliżę w tej publikacji.
Chłodzenie procesora dba o temperatury jednego z najistotniejszych i najwydajniejszych podzespołów. Nie ma zatem nic dziwnego w tym, że warto pomyśleć o porządnym chłodzeniu, przynajmniej w przypadku bardziej wymagających jednostek CPU. Oto, co możesz zyskać, wybierając odpowiedni dla swojego procesora system chłodzenia:
No dobrze, ale jakie są rodzaje chłodzeń i jakie czynniki mają największe znaczenie przy wyborze tego komponentu? Wiele parametrów jest wspólna dla obu rodzajów schładzaczy, ale mogą wystąpić mniejsze lub większe różnice, które mają związek po prostu z budową danego systemu.
Wyróżniamy chłodzenia CPU:
Istnieją też inne formy chłodzeń – do ekstremalnego podkręcania CPU. Najczęściej stosowany w tego typu zastosowaniach jest ciekły azot (LN2), ale po tego typu rozwiązania sięgają głównie specjaliści w podkręcaniu. Do nich zaliczają się m.in. profesjonalni overclockerzy, którzy starają się bić kolejne rekordy w OC procesorów.
Co jest najistotniejsze przy wyborze powietrznego systemu chłodzenia do procesora?
Chłodzenia powietrzne dzieli się na dwa typy konstrukcji:
Chłodzenie dobierasz na początku pod gniazdo (socket) płyty głównej – wystarczy spojrzeć w specyfikacji danego produktu na stronie producenta lub sklepu na kompatybilność z podstawkami (np. LGA 1200, 1156, 1700 w przypadku Intela czy AM5 lub AM4 w przypadku AMD).
To jest pierwszy element, na który powinieneś zwrócić uwagę, jeśli już zdecydowałeś się na rodzaj schładzacza. Jednak nie jest on aż tak ważny, ponieważ większość chłodzeń jest kompatybilna z wieloma podstawkami. Kupując chłodzenie kompatybilne z socketem Intela, będzie zazwyczaj kompatybilne także z gniazdem AMD. O to nie musisz się zwykle martwić.
Problem może ewentualnie wystąpić w przypadku montażu starszych chłodzeń na najnowszych płytach głównych (podstawkach), ale i w tym przypadku producenci starają się zapewniać kompatybilność. Czasem może być wymagany nowy zestaw montażowy. Niektórzy producenci potrafią takowe wysyłać za darmo. Noctua służy za wzór do naśladowania pod tym względem.
Niezwykle ważne są również rozmiary chłodzeń. Jest to istotne, ponieważ chłodzenie musi zmieścić się w obudowie (wysokość radiatora) i nie powinno najlepiej blokować slotów na RAM (głębokość) ani utrudniać dostępu do innych gniazd (np. PCIe).
Istotny jest także wentylator – niektóre modele uniemożliwiają montaż nieco wyższych pamięci, ale wystarczy podnieść wentylator na radiatorze, by problem zniknął. W specyfikacji producenta lub na stronie sklepu (np. x-komu) możesz często znaleźć informację o maksymalnej wysokości RAM-u. Ta informacja jest niezwykle pomocna w doborze nieblokujących się komponentów.
Na rynku jest szeroki wybór chłodzeń – głębsze i płytsze, niższe (w tym tzw. niskoprofilowe, które zmieścisz nawet w małych obudowach) i wyższe, szersze i węższe. Do wyboru, do koloru, czyli każdy powinien znaleźć bez kłopotu odpowiedni schładzacz do swojej obudowy i procesora.
Współczynnik TDP określa ilość wydzielanego ciepła, które wiąże się z poborem mocy. W przypadku chłodzeń CPU odnosi się on naturalnie do procesorów, które są opisywane właśnie tym parametrem. Zatem przy wyborze chłodzenia sprawdź, do jakiego maksymalnego progu TDP zaleca się dany model. Wartość tego współczynnika powinna być co najmniej równa tej, która cechuje CPU.
Niewłaściwy dobór chłodzenia może przyczynić się do jego nadmiernej pracy (i tym samym większego hałasu), przegrzewania procesora, a w najgorszym razie – niestabilnej pracy CPU, a więc i całego komputera. Generalnie wystarczy nie parować np. (naj)tańszych chłodzeń z topowymi procesorami i nie będziesz miał powodów do obaw.
W przypadku radiatora – poza kwestiami estetycznymi i jego wymiarami – zwróć uwagę na rodzaj zastosowanego materiału (aluminium i miedź oraz nikiel lub mieszane) oraz liczbę i średnicę ciepłowodów. Generalnie aluminium jest najczęściej spotykanym materiałem, pozostałe – w tym aluminiowo-miedziane czy miedziano-niklowe – oferują lepsze właściwości. Z kolei im rurek cieplnych jest więcej i są grubsze, tym lepsze jest przewodnictwo cieplne.
Materiał dotyczy nie tylko radiatora, ale i jego podstawy. Ta druga ma znaczenie w kontekście pasty termoprzewodzącej, która dobierasz właśnie pod rodzaj zastosowanego tworzywa. Past na bazie ciekłych metali nie używa w przypadku aluminiowych podstawek. Jednak tę i tak dobierasz pod cooler CPU, a nie na odwrót, więc nie musisz zawracać sobie tym aspektem głowy przy wyborze schładzacza.
Ważniejsze jest to, by zwrócić uwagę na rozmiar (np. 120 mm lub 140 mm) i jakość wentylatora, a także na rodzaj łożyska (np. hydrauliczne czy – lepsze – olejowe/hydrodynamiczne). Liczba wentylatorów też ma znaczenie.
Gdy jest ich więcej, tym przestrzeń jest bardziej zajęta – w okolicach gniazda płyty głównej. Gdy są mniejsze, muszą nadganiać prędkością, co niekorzystnie wpływa na kulturę, dlatego skromniejsze wentylatory (np. 92 mm) znajdziesz głównie w tanich chłodzeniach. Na rynku nie brakuje modeli, które mimo jednego wentylatora pozwalają na montaż drugiego (opcjonalnego), który zwiększy wymiary i głośność, ale też poprawi efektywność chłodzenia.
Wentylator jest ważny, bo wpływa na zarówno temperatury procesora, jak i wielkość chłodzenia. Dodatkowy wentylator w schładzaczu powietrznym siłą rzeczy znacznie go pogrubia, ale w przypadku opcjonalnego nie ma to większego znaczenia w kontekście dostępu do banków pamięci RAM.
Z wentylatorami wiąże się jeszcze jednak bardzo istotna kwestia – prędkość obrotowa (wyrażana w obr. na minutę). Sprawdź zakres pracy. Ważna jest ich maksymalna prędkość – ta im jest wyższa, tym zwykle niższe temperatury, ale też większy hałas. Większe wentylatory mogą kręcić się wolniej, zachowując tę samą efektywność przy lepszej kulturze pracy. Generalnie dużo zależy od jakości danego wentylatora.
Optymalnie warto zapoznać się z testami, które oceniają głośność chłodzenia (w dB) przy określonej prędkości obrotów. Najlepiej jakby wentylator pracował jak najciszej (jak najmniej obrotów) przy jak najniższych temperaturach, ale tego sucha specyfikacja Ci nie zdradzi.
Wygląd może mieć duże znaczenie, szczególnie w obudowie ze szklanym bocznym panelem. Generalnie od strony wizualnej lepiej prezentują się chłodzenia wodne (brak dużego radiatora na procesorze), ale i fani tradycyjnych schładzaczy powietrznych mogą znaleźć coś dla siebie. Znaczenie mogą mieć zarówno kolory np. wentylatorów i innych elementów składowych, jak i ewentualne podświetlenie (A)RGB, które rozświetli Twoją obudowę i dobrze współgra z resztą komponentów.
Tego nie wyczytasz ze specyfikacji, ale montaż chłodzenia – niezależnie od rodzaju – ma niebagatelne znaczenie. W końcu nikt nie chce niepotrzebnie tracić czasu na użeranie się z instalacją danego schładzacza. Generalnie za znacznie bardziej skomplikowane w montażu uchodzą układy oparte na cieczy, choć i te są coraz prostsze.
Najlepiej poszukaj opinii i recenzji, które poruszają ten temat. Choć i nimi się w pełni nie sugeruj, bo to kwestia mocno indywidualna. Jeśli ktoś ma obycie z montażem chłodzenia, dla niego większość systemów nie będzie stanowić najmniejszego wyzwania.
Wyposażenie odgrywa marginalną rolę, bo zazwyczaj znajdziesz tam informacje o elementach, które muszą znaleźć się w zestawie. Warto jednak sprawdzić, czy w chłodzeniu producent zadbał o pastę termoprzewodzącą. Nie w każdym przypadku jest ona dodawana, nie zawsze jest też najwyższej jakości, więc dowiedz się, czy jest uwzględniona w wyposażeniu danego produktu i ewentualnie jaka konkretnie. Specyfikacja nie zawsze Ci to powie – dlatego poszukaj informacji u producenta lub w testach i opiniach wcześniejszych nabywców.
Jeśli liczy się także dla Ciebie okres gwarancyjny, sprawdź go w specyfikacji. Chłodzenia zazwyczaj mają 2-3-letni (są jednak odchylenia od standardu, np. chłodzenia Noctui i Endorfy mogą mieć 6 lat).
Możesz też zwrócić uwagę na współczynnik MTBF (ang. Mean Time Between Failures), który określa średni okres bezawaryjnej pracy. Ten jest szacunkowy i im wyższy, tym lepiej. Jednak miej na uwadze, że dane urządzenie może nie wytrzymać ustalonej przez producenta liczby godzin. Co również ważne, wskaźnik ten nie ma żadnego związku z gwarancją.
Aspekty te nie mają szczególnego znaczenia w kontekście chłodzeń powietrznych. Te są mniej skomplikowane, a więc tym samym mniej podatne na awarię niż układy oparte na cieczy.
Co jest ważne przy wyborze wodnego systemu chłodzenia do procesora?
System chłodzenia cieczą składa się w uproszczeniu z bloku wodnego, chłodnicy, pompy, zbiornika wyrównawczego z zaworami i specjalnych wężyków. Wyróżnia się głównie:
Kompatybilność w przypadku systemu wodnego odnosi się przede wszystkim do opcji montażowych w obudowie. Wodne chłodzenie nie wymaga tak wiele miejsca. W tym przypadku należy sprawdzić przede wszystkim, czy dana obudowa pozwala, po pierwsze, na montaż wodnego systemu, a po drugie: na jakie chłodzenie (np. 120 mm, 240 mm czy 360 mm) i gdzie pozwala je zainstalować (na topie, z tyłu czy z przodu, a jak tak, to w jakiej formie).
Dlatego wymiary radiatora, z którą wiąże się też liczba wentylatorów, są tak istotne przy wyborze chłodzenia wodnego. Na przykład najmniejszy format montowany jest w obudowach Mini-ITX albo z tyłu, a 240 lub 280 mm lub często także większe (360 mm) w obudowach Midi-Tower.
Tak jak i w powietrznym systemie, tak i tutaj chłodzenie musi być kompatybilne z socketem płyty głównej. Ewentualne kolidowanie chłodnicy z wentylatorami i pamięci RAM jest zależne od obudowy (przy montażu na górze „skrzynki”). Dlatego tej informacji szukaj w specyfikacji lub opisie obudowy.
Jakie wyróżniamy chłodnice? Oto one:
W specyfikacji danego modelu obudowy masz informację o tym, czy pozwala ona na montaż chłodzenia cieczą i jakiego rodzaju dokładnie. Dlatego przed zakupem systemu wodnego zweryfikuj kompatybilność swojej obudowy z danym rodzajem chłodnicy.
Chłodzenia wodne są zazwyczaj uważane za (znacznie) cichsze niż powietrzne, ale to nie w każdym przypadku prawda – wszystko zależy od rodzaju konstrukcji. Na głośność działania ma kilka elementów: pompka i wentylatory. Siłą rzeczy znaczenie ma nie tylko prędkość obrotowa (im niższa, tym lepiej) i poziom hałasu (w dB) i rodzaj łożyska, ale także maksymalny przepływ powietrza (CFM).
Chłodzenia wodne są zdecydowanie bardziej złożone niż powietrzne, a więc jakość poszczególnych elementów składowych odgrywa tutaj większą rolę. Część informacji zdradzi Ci specyfikacja, ale jednak warto opierać się na opiniach i rzetelnych recenzjach.
Co może być ważne w kontekście chłodzenia wodnego? Zwróć uwagę między innymi na:
Wygląd ma jeszcze większe znaczenie w przypadku chłodzenia wodnego. Na rynku nie brakuje układów, które mają unikatowy styl i mogą ożywić wnętrze komputera (nie tylko poprzez podświetlenie RGB).
Naturalnie wpływ na decyzją powinny mieć same czynniki, co w chłodzeniu powietrznym, a więc przede wszystkim TDP (ten współczynnik odgrywa w tym systemie mniejsze znaczenie, więc często w specyfikacji nie ma o nim informacji), gwarancja (zwykle 2-3 lata), łatwość montażu, wskaźnik MTBF albo nawet specjalne oprogramowanie, które pozwala na sterowanie podświetleniem, obrotami pompy i wentylatorów czy monitorowanie temperatur. Najbardziej szałowe modele mogą mieć nawet między wbudowany wyświetlacz, która pokazuje najważniejsze informacje (np. MSI MEG Core Liquid S360).
Do podstawowych, mało wymagających komputerów wystarczy w zupełności chłodzenie BOX-owe dołączane przez producenta w procesorze. Jeśli jednak chcesz poprawić kulturę pracy, możesz zdecydować się na zakup tańszego chłodzenia powietrznego, które w zupełności poradzi sobie ze słabszymi jednostkami CPU.
W przypadku gier i bardziej wymagających pracy, które mogą wymagać mocniejszego procesora, można pomyśleć o porządniejszym systemie chłodzenia powietrznego. Chyba że koniecznie chcesz uprzeć się, by zbudować komputer z chłodzeniem wodnym, ale jest to tak naprawdę indywidualna decyzja. Chłodzenie cieczą jest bowiem zalecane albo nawet wręcz niezbędne tylko przy topowych procesorach (np. Intel Core i9 z dopiskiem K czy AMD Ryzen 9), a już szczególnie wtedy, gdy zamierzasz je podkręcać. Wtedy porządny system wodny sprawdzi się lepiej, gwarantując niższe temperatury CPU.
Chłodzenia wodne AiO cieszą się coraz większą popularnością i są coraz łatwiejsze w montażu, a także ich wybór nie ogranicza się tylko do droższych konstrukcji. Gwarantują one zazwyczaj niższe temperatury na procesorze (jeśli wybierzesz porządny model), ale kosztem ceny, której stosunek do wydajności wypada generalnie gorzej od chłodzenia powietrznego. Kluczowy może być dla Ciebie też aspekt głośności (ciszy). Jednak konstrukcje wodne z niższej lub średniej półki często są głośniejsze od powietrznych.
Oba rodzaje wymagają odpowiedniej obudowy. Dlatego w przypadku chłodzenia powietrznego ważna jest jego wysokość, a w przypadku wodnego – jest to nawet jeszcze bardziej skomplikowane. Obudowa może pozwolić nie tylko na instalację tylko w jednym określonym miejscu, ale także na montaż określonej konstrukcji (np. co najwyżej z chłodnicą 240 mm) i przy odpowiedniej wysokości RAM-u.
Jeśli liczy się dla Ciebie wydajność i cisza, a budżet odgrywa mniejszą rolę, chłodzenie wodne może być dla Ciebie bardziej optymalnym wyborem niż powietrzne. Tego typu konstrukcje lepiej prezentują się też w obudowie. W pozostałych przypadkach chłodzenie powietrzne będzie wystarczające i po prostu trwalsze (mniej podatne na awaryjność). Cechuje się zdecydowanie lepszym stosunkiem efektywności do ceny, zwłaszcza jeśli estetyka i wygląd wnętrza obudowy nie ma dla Ciebie aż tak dużego znaczenia, masz w niej sporo wolnego miejsca albo komputer nie skrywa mocnego procesora i nie zamierzasz go ekstremalnie podkręcać.
Dobierz optymalne dla swojego komputera chłodzenie. W rankingu zamieściliśmy najciekawsze propozycje z różnych pułapów cenowych zarówno pod procesory Intela, jak i AMD. Weź pod uwagę, że nie zawsze drożej znaczy lepiej, ciszej i wydajniej. Niektóre kosztowne i markowe chłodzenia mogą oferować gorsze możliwości chłodzące niż nieco tańsze konstrukcje, dlatego przed zakupem najlepiej szukaj rzetelnych recenzji i testów, by zweryfikować jakość danego systemu chłodzenia.
Sprawdź wszystkie chłodzenia powietrzne CPU w x-komie
Sprawdź wszystkie chłodzenia wodne CPU w x-komie
Zobacz pozostałe rankingi podzespołów komputerowych:
Zdobądź więcej informacji o chłodzeniach CPU, by wiedzieć lepiej, jak je wybrać:
Zobacz pełną ofertę chłodzeń procesorów w x-komie
Odkryj również inne komponenty chłodzenia komputerowego w x-komie
Które są kompatybilne z AM5 i nadają się do chłodzenia Ryzenów 7xxx?
Janie, wszystkie chłodzenia w rankingu są kompatybilne z podstawką AM5. Wystarczy wejść na kartę produktową i zerknąć na listę kompatybilności. 🙂
Skoro jest to ranking jak w tytule to powinno być porównanie wydajności a nie reklama.
Rankingiem może być zestawieniem polecanych produktów i tym właśnie jest, a właściwie nie jest, bo jest czymś więcej. Bo Czytelnik znajduje w nim szereg najważniejszych informacji, które mogą być pomocne w doborze właściwego i godnego polecenia chłodzenia.
Porównanie wydajności lub jego brak nie jest czynnikiem, który decyduje o tym, czy ranking jest rankingiem, czy też nim nie jest.