Geex » Wiadomości » Historia systemu Microsoft Windows. Jak zmieniał się przez ponad 40 lat?

Historia systemu Microsoft Windows. Jak zmieniał się przez ponad 40 lat?

Robert Koncewicz

2 lata temu, 15 listopada 2021

Windows 11 to kolejny krok naprzód w rozwoju systemów operacyjnych. Ale premiera najnowszego produktu Microsoftu to także czas, w którym warto spojrzeć w przeszłość i przypomnieć sobie, jak wyglądały poprzednie wersje Windowsa. Jego historia liczy sobie ponad 40 lat, podczas których pojawiło się kilkanaście, bardziej lub mniej udanych, edycji systemu. Poznajcie historię Windowsa, która z pewnością przywoła Wam wspomnienia z dawnych lat (bardziej lub mniej odległych).

Historia Windowsa zaczęła się w garażu. Od MS-DOS po pierwsze okienka

Historia najpopularniejszego obecnie systemu komputerowego na świecie rozpoczęła się jeszcze w latach siedemdziesiątych XX wieku. Wtedy to Bill Gates wraz z Paulem Allenem pracując, dosłownie, w garażu zajmowali się tworzeniem oprogramowania głównie dla analityków. Później całkiem dobrze radził sobie, przeznaczony dla klientów biznesowych, Xenix. Była to odmiana popularnego wówczas systemy Unix. Microsoft nosił jeszcze nazwę Micro-Soft i wtedy nikt nie spodziewał się, że za kilka lat Gates i Allen staną się jednymi z najbardziej rozpoznawalnych ludzi na świecie.

MS-DOS i Microsoft Interface Manager

Duet programistów popularność zaczął zdobywać na początku lat osiemdziesiątych, kiedy to świetnie sprzedawał się system MS-DOS. Było to środowisko tekstowe, któremu daleko było do wyglądu i możliwości późniejszych Windowsów. Współpraca z IBM sprawiała, że z każdym rokiem z systemu korzystało coraz więcej firm. Prawdziwym przełomem stały się targi COMDEX. To na nich Gates zobaczył koncepcję interfejsu graficznego Visi On i stwierdził, że najwyższy czas, by również MS-DOS rozwinąć w kierunku, który znamy dziś – systemu okienkowego.

Nakładka graficzna na MS-DOS miała nosić nazwę Microsoft Interface Manager. Rowland Hanson, szef działu marketingowego Microsoftu, zaproponował jednak inną nazwę – Windows. Jak twierdził, miała być ona bardziej przyjazna dla użytkownika i tak Hansonowi udało się przekonać zespół do zmiany. Przy okazji widać, jak mocno rozwinęła się firma na przestrzeni kilku lat – jeszcze niedawno była mowa o pracy w garażu, a niedługo później reputacja wypłynęła już poza kontynent i Microsoft prężnie rozwijał się także marketingowo.

W pierwszej połowie lat 80. krzyżują się historie Microsoftu oraz Apple. Można powiedzieć, że firmy wtedy ze sobą jednocześnie współpracowały i rywalizowały. Premiera Macintoshów przyspieszyła prace nad pierwszym Windowsem, a plany Billa Gatesa napędzały za to do działania Steva Jobsa. Jednak pierwsze systemy Microsoftu, działające na komputerach Apple, miały pewne ograniczenia w wyglądzie, związane z licencją. Firma spod znaku nadgryzionego jabłka zakazała między innymi nakładania się okien oraz użycia kosza na śmieci, gdyż te rozwiązania zaimplementowano już w Apple OS. Gigant z Cupertino chciał więc pozostawić pewne rozwiązania tylko dla siebie.

Mimo wszystko, lata osiemdziesiąte to ścisła współpraca Microsoftu oraz Apple. Firmy już wtedy wiodły prym w rozwoju komputeryzacji, a Gatesa i Jobsa określano mianem wizjonerów.

Windows 1 – pierwszy i niezbyt udany

W ten sposób dotarliśmy do 1985 roku, ponieważ to wtedy na rynku pojawił się Windows 1.0. Mówiąc w uproszczeniu, był to MS-DOS, który oferował nowe rozwiązania graficzne, a nie tylko tekst, jak wcześniej. Pierwszy Windows zawierał więc niedociągnięcia swojego systemu bazowego, ale wraz z nim zadebiutowały znane do dziś aplikacje – Kalkulator, Kalendarz, Zegar, Schowek, Panel Sterowania, Notatnik, Paint, Write (poprzednik Worda), a także gra Reversi.

Chociaż, jak na tamte czasy, Windows 1 można nazwać przełomowym, nie cieszył się zbyt dużym uznaniem wśród użytkowników. System narzucał poniekąd konieczność sterowania myszką, a była ona wtedy czymś zupełnie nowym, co szczególnie nie spodobało się korzystającym z Windowsa 1.

Jednak debiut nowego systemu był dużą cegiełką, dołożoną do późniejszego sukcesu Microsoftu. Rok po wydaniu Windows 1, firma Billa Gatesa zadebiutowała na giełdzie, a także przeniosła swoją siedzibę z Bellevue do Redmond.

Windows 2 – zdecydowanie lepszy od poprzednika

Jakiekolwiek niepochlebne opinie o pierwszym Windowsie nie powstrzymały Microsoftu od rozwoju swojego sztandarowego systemu. W 1987 roku zadebiutował Windows 2. Ulepszono w nim zarządzenia pamięcią, dzięki czemu lepiej radził sobie z wielozadaniowością. Kilku zmian doczekał się sam interfejs – przede wszystkim zastosowano w nim nachodzące na siebie okna. Apple wytoczyło nawet Microsoftowi sprawę w sądzie w związku z tą zmianą, jednak rację przyznano firmie z Redmond.

Windows 2 wprowadził nowe skróty klawiaturowe, a ponadto pojawiło się podstawowe oprogramowanie biurowe – świetnie radzące sobie do dziś Word oraz Excel. Bardzo dobrze przyjęty został także DTP Aldus PageMaker, który pozwalał przygotowywać treści do druku. Był jednocześnie pierwszym programem, który wyprodukowała firma zewnętrzna.

Windows 2 stał się bardzo dużym krokiem naprzód dla Microsoftu. Jego odbiór zdecydowanie zasygnalizował, że rozwój systemu idzie w odpowiednim kierunku.

Windows 3 i Windows 3.1 – prawdziwą ekspansję czas zacząć

Pojawienie się na rynku Windowsa 3 w 1990 roku otwarło zupełnie nowy rozdział w historii Microsoftu. Sukces był ogromny – 2 miliony kopii sprzedanych w ciągu pierwszych sześciu miesiącach i 10 milionów po dwóch latach od premiery. Co przede wszystkim miało wpływ na sukces? Ulepszenie interfejsu i nowe funkcje, jakie system przyniósł. Tutaj po raz kolejny w sądzie interweniowało Apple – Microsoftowi postawiono 189 zarzutów związanych z „wyglądem i działaniem” systemu. Sąd odrzucił 179 z nich, a 10 uznał za pomysły nieobjęte prawami autorskimi.

W Windows 3 wprowadzono pamięć wirtualną, co sprawiało, że system dobrze radził sobie z pracą na kilku programach jednocześnie. Był więc odpowiednio przygotowany pod kątem wielozadaniowości. Wspomniany wcześniej interfejs graficzny poprawiono dzięki wzbogaconej palecie kolorów, a także możliwościom, jakie oferowały wtedy karty graficzne VGA.

Użytkownicy uznali też Windowsa 3 za bardzo intuicyjnego, dzięki czemu obsługi systemu nie trzeba było się uczyć, jak wcześniej. Microsoft zastosował kolorowe ikonki dla każdego programu, możliwe było przeciąganie i opuszczanie plików, a dwukrotne kliknięcie w pulpit otwierało listę zadań. W tej wersji systemu zadebiutował również dobrze znany Pasjans.

Całość sprawiała, że system był wydajniejszy od poprzednich i pozwalał na efektywniejszą pracę. Oczywiście trzeba doprecyzować, że mówiąc „system” tak naprawdę w dalszym ciągu mówimy o nakładce na MS-DOS.

Windows 3.1 – pierwszy z 32-bitową architekturą

Jeszcze nim do użytkowników trafił Windows 3.1, wcześniej (w 1991 roku) Microsoft wypuścił Windows 3.0 z rozszerzeniami multimedialnymi. Trafiał on na komputery z kartami dźwiękowymi oraz napędami CD-ROM. Pojawiły się nowe aplikacje: Media Player, Music Box czy Sound Recorder. W rozszerzeniu możliwe było także ustawienie wygaszacza ekranu czy zmiana dźwięków systemowych.

Wszystkie te funkcje znalazły się w wydanym w 1992 roku Windowsie 3.1. Początkowo powstawał we współpracy z IBM. Ostatecznie jednak firmy nie doszły do porozumienia i Microsoft poszedł swoją drogą, wydając właśnie Windowsa 3.1.

Znaczącym krokiem naprzód było zastosowanie 32-bitowej architektury. Dzięki temu, na rynku zaczęło pojawiać się coraz więcej programów pisanych z myślą o Windowsie. Warto dodać, że Windows 3.1 był pierwszym, który dostępny był w języku polskim, w grach systemowych pojawił się Saper, a prawdziwy komputerowy gaming zaczął rozkręcać Doom.

Dodatkowo Microsoft wydał także dodatek Windows for Workgroups. Posiadał on specjalne sterowniki do obsługi sieci, a także większą liczbę programów biurowych. A w wolnych chwilach od pracy, użytkownicy mogli zagrać w Kierki – grę sieciową.

Windows NT 3.1 – dla klientów biznesowych

W 1993 roku Microsoft przedstawił nową linię systemów. NT, czyli New Technology, nie potrzebował do działania MS-DOS-a, zastosowano w nim system plików NTFS i kierowany był do klientów biznesowych. Nazwę odziedziczył po Windowsie 3.1, ponieważ posiadał taki sam interfejs. System miał jednak wysokie wymagania sprzętowe i słabo współpracował z programami 16-bitowymi.

Windows 3.1 NT świetnie natomiast sprawdzał się w sieciach lokalnych. Dzięki zaawansowanym opcjom sieciowym zaczął stawać się podstawowym systemem operacyjnym stosowanym na komputerach w firmach. Niedługo później pojawiły się także wersje 3.5 i 3.51, które usprawniały działanie systemu.

Windows 95 – klasyka w najczystszym tego słowa znaczeniu

Windows 95 to już system, który przeszedł spory lifting, jeśli zestawić go z poprzednikiem. Tym samym zakończył się trwający dwa lata projekt Chicago. Microsoft sprzedał 7 milionów kopii w ciągu miesiąca i śmiało można powiedzieć, że globalna dominacja Windowsa wśród komputerowych systemów operacyjnych stała się faktem.

Microsoft całkowicie przebudował interfejs – na pulpicie można było umieszczać foldery i skróty, na dole ekranu po raz pierwszy pojawił się pasek zadań, a w lewym dolnym rogu znalazł się przycisk Start, z rozwijanym Menu Start. Z poziomu menu użytkownik miał łatwy dostęp do wszystkich programów, dokumentów, ustawień, wyszukiwarki czy wiersza poleceń. Znalazł się tam również przycisk do wyłączania komputera, a na górze Menu Start możliwe było przypinanie własnych skrótów.

Stosowany w poprzednich wersjach Menadżer Plików zastąpił znany do dziś Eksplorator Windows (lub Eksplorator Plików). Na pulpicie pojawił się niezwykle ważny folder – Mój Komputer. To w nim uruchamiała się lista dysków, stacji dyskietek, napędów CD-ROM, drukarek i połączeń sieciowych. Pulpit wzbogacił się również o Kosz, do którego trafiały wszystkie usunięte pliki. W ten sposób Microsoft zagrał Apple na nosie, pokazując, że na nic zda się droga sądowa.

W prawym górnym rogu każdego okienka znajdowały się przyciski: minimalizuj, maksymalizuj oraz krzyżyk, służący do zamykania okna. Klikając prawym przyciskiem myszy, możliwe było uruchomienie menu.

Patrząc na Windows 95 od strony technicznej, MS-DOS był już tylko elementem procedury startowej komputera. Mimo wszystko aplikacje MS-DOS-a ciągle dało się otwierać, gdyż Win95 był z nimi kompatybilny. Świetnym usprawnieniem była funkcja plug and play, dzięki której system automatycznie wykrywał nowe urządzenia oraz instalował ich sterowniki.

Aktualizacje Windowsa 95

Windows 95 sam w sobie był udanym systemem. Aktualizacje dodawały więc do niego przede wszystkim nowe funkcje, między innymi: Internet Explorer, obsługa systemu plików FAT32 i portów USB, narzędzie do kompresji dysków (DriveSpace 3) czy motywy wizualne.

Windows NT 4.0

Microsoft, wydając w 1996 roku Windowsa NT 4.0, planował wykorzystać linię NT na potrzeby stacji roboczych. System przejął interfejs po Windowsie 95, a oprócz dodatków, które znalazły się w aktualizacjach Win95, obsługiwał DirectX 2, otrzymał Internet Explorer 2.0 oraz nowy Menadżer Zadań. Wydano łącznie pięć wersji: Workstation – do użytku w stacjach roboczych, trzy warianty Server oraz Embedded z zastosowaniem w bankomatach.

Windows 98 – jeden z najważniejszych w historii

Historia systemów Windows wkracza już w czasy, kiedy komputery nie były tylko sprzętem przyszłości, a już teraźniejszości. W czerwcu 1998 roku Microsoft do sprzedaży wprowadził Windows 98. Na pierwszy rzut oka wydawał się być ulepszoną „dziewięć-piątką”. Pierwsza wersja była jednak często krytykowana za powolność i zawodność. Dopiero wydany rok później Windows 98 SE został odpowiednio poprawiony i śmiało można było powiedzieć, że mieliśmy do czynienia z najlepszym na tamte czasy systemem. Był szybszy, bardziej stabilny i bezpieczniejszy od swojego poprzednika. Windows 98 zdecydowanie podbił świat komputerów pod koniec XX wieku, a dla Microsoftu okazał się być ogromnym sukcesem.

Windows 98, oprócz wszystkich przydatnych rozwiązań i narzędzi jakie zawierał Win95, przyniósł nieco nowości. Od razu po uruchomieniu, w oczy rzucał się pasek tytułowy, którego tłem były dwa przechodzące przez siebie kolory. W Eksploratorze Windows pojawiły się przyciski wstecz i do przodu, na pulpicie znalazło się miejsce dla folderu Moje dokumenty, a specjalna funkcja Active Desktop umożliwiała ustawienie strony internetowej jako tło pulpitu. Ponadto wspomniana wcześniej wersja Windows 98 SE dorzuciła użytkownikom program Windows Media Player.

Jeśli przyjrzeć się stronie technicznej, Windows 98 obsługiwał system plików FAT32. Pozwalało to na stworzenie partycji dyskowych o pojemności co najmniej 2 GB. Poprawiono kompatybilność z modemami oraz urządzeniami podłączanymi poprzez USB, a za aktualizacje systemu odpowiadał już znany do dziś Windows Update.

Nie obyło się bez kontrowersji. Integracja Internet Explorera z interfejsem użytkownika i menadżerem plików skończyła się sprawą w sądzie. Rząd Stanów Zjednoczonych oskarżył Microsoft o wykorzystywanie dominującej pozycji na rynku w celu promowania własnych produktów. Spór zakończył się koniecznością wydawania kolejnych systemów bez popularnej przeglądarki.

Windows 2000 – kontynuacja linii NT

Microsoft kontynuował prace nad linią NT, która przeznaczona była głównie dla serwerów i stacji roboczych. Windows 2000, początkowo tworzony pod nazwą Windows NT 5.0, swoją premierę miał w lutym 2000 roku. Chociaż pojawiła się też jego wersja dla komputerów domowych, nie znalazła większego uznania, głównie ze względu na brak sterowników do urządzeń zewnętrznych.

Najważniejsze cechy Windowsa 2000 to wsparcie systemu plików NTFS 3.0, możliwość szyfrowania plików, usługa Active Directory, poprawione sterowniki DirectX, funkcja Terminal Services (dostępna już we wszystkich wersjach systemu) i pojawienie się czcionek OpenType. W języku polskim dostępne były warianty Professional i Server. Ponadto Microsoft wydał jeszcze wersje Advanced Server, Datacenter Server, Advanded Server LE i Datacenter LE.

Windows 2000 nie odniósł wielkiego sukcesu komercyjnego, ale nie ze względu na jego niedoskonałości, a przeznaczenie. Sam w sobie był niezłym systemem i w firmach radził sobie całkiem dobrze.

Windows Millenium Edition, a raczej Mistake Edition

Czy znacie kogoś, kto pochlebnie wypowiadał się o Windowsie Millenium? Ja chyba tylko… siebie. Bo byłem jedynym wśród swoich znajomych, którzy nie mieli większych problemów z działaniem Windowsa Me. Dlaczego tak było? Nie wiem, i pewnie nigdy już się nie dowiem.

Windows Millenium Edition został wydany w 2000 roku jako następca Win98. Poszerzał możliwości multimedialne i internetowe dzięki wprowadzeniu Windows Movie Marker, nowego Media Playera, DVD Player oraz funkcji Universal Plug and Play, co pozwoliło na jeszcze łatwiejsze podłączanie urządzeń niż wcześniej.

Windows ME nie pozwalał już na uruchomienie MS-DOS (choć był na nim oparty) i miał stać się pierwszym systemem z serii NT, która była także skierowana do użytkowników domowych. Microsoft planował bowiem połączenie linii konsumenckiej z biznesową. Ostatecznie jednak plany się zmieniły i możemy powiedzieć, że system został napisany „na kolanie”. Niestabilność i liczba błędów, jakie pojawiały się podczas korzystania z Windows ME, sprawiła, że nazywano go Windows Mistake Edition, a na świecie zasłynął jako najgorszy system Microsoftu w historii.

Windows XP – najlepszy w historii systemów Windows?

Windows XP to już legenda wśród systemów operacyjnych. Pojawił się w październiku 2001 roku i był odpowiedzią na nieudany wcześniej Millenium Edition. W tamtych czasach komputer zaczął już się zaliczać do standardowego wyposażenia każdego domu, a dzięki temu na XP wychowały się miliony osób w samej Polsce (nie wspominając o światowym sukcesie). Szacuje się, że do dzisiaj XP zainstalowany jest na 10% komputerów na całym świecie, a przez wielu użytkowników uważany jest za najlepszy w historii.

System oparty był na kodzie wykorzystywanym w linii NT. Microsoft zdecydował się wprowadzić dwie główne wersje: Home Edition – do zastosowań domowych, będący bezpośrednim następcą ME, a także Professional – przeznaczony dla firm i zastępujący Windows 2000. W ten sposób Windows XP połączył linię konsumencką i biznesową.

Popularny „x-pek” otrzymał odświeżony interfejs, w którym dominował kolor niebieski. Ikonki systemowe przeszły spory lifting, a dwukolumnowe Menu Start pozwalało w łatwy sposób dostać się do ulubionych programów, gier czy plików. Jeśli na pasku zadań pojawiało się zbyt wiele ikonek, system grupował je, by uzyskać więcej miejsca. Dobrym rozwiązaniem było również wprowadzenie automatycznie otwierającego się okienka, które sugerowało daną akcję po wykryciu nowego nośnika danych.

Dużą nowością było wprowadzenie kont użytkowników. Umożliwiało to łatwe przełączanie się pomiędzy nimi bez konieczności zamykania wszystkich programów. Użytkownicy laptopów mogli monitorować stan naładowania baterii, a jeśli był niski, system przechodził w stan hibernacji. Domyślną przeglądarką dla Windowsa XP był Internet Explorer 6. Poprawiło się także wyświetlanie czcionek na ekranach LCD dzięki technologii ClearType.

Windows XP był pierwszym systemem, który wymagał internetowej lub telefonicznej aktywacji. Miało to zabezpieczać produkt przed piractwem, ale jak było w rzeczywistości, wszyscy dobrze pamiętamy.

Windows XP w innych wydaniach

Oprócz głównych wersji – Home i Professional, z czasem na rynku zaczęły pojawiać się inne wydania najnowszego systemu. Media Center Edition to nie tylko nieco zmieniony wygląd, ale przede wszystkim funkcje multimedialne i możliwość sterowania pilotem. Tablet PC Edition to jak sama nazwa wskazuje, system dla tabletów, który wyróżniał się głównie możliwością podłączenia rysika. Obydwa systemy doczekały się później edycji 2004 i 2005.

Windows XP był też pierwszym systemem, który obsługiwał 64-bitową architekturę. Umożliwiały to specjalne wersje: XP 64-bit Edition i Professional x64 Edition. Zupełne przeciwieństwo to z kolei Windows XP Starter Edition, skierowany do użytkowników w krajach, gdzie komputery były nowością. Zawierał nawet samouczki, jak korzystać ze sprzętu i systemu, ale pozbawiono go wielu funkcji. Podobne przeznaczenie miał Windows Fundamental for Legacy PCs, ponieważ miał małe wymagania sprzętowe i kierowany był na słabe wydajnościowo urządzenia.

Service Pack – poprawki

Bardzo popularne w czasach, gdy królował Windows XP były poprawki Service Pack. SP1, wydany w 2002 roku, dodawał obsługę USB 2.0 oraz dysków twardych o pojemności 128 GB.

Więcej zmian przyniósł SP2, który na komputery trafił w 2004 roku. Dzięki tej poprawce użytkownicy mogli korzystać z zaawansowanego centrum zabezpieczeń, system otrzymał zupełnie nową zaporę, a w zwalczaniu wirusów pomagała technologia NoExecute. Internet Explorer otrzymał niezwykle przydatną funkcję blokowania wyskakujących okienek.

Ostatnią poprawką był Service Pack 3. Zadebiutował w 2008 roku, już po premierze Windowsa Visty, której przyjrzymy się w dalszej części tekstu. SP3 zwiększał wydajność systemu i posiadał nowe sterowniki. Niezwykle dobrze prosperujące piractwo Microsoft próbował zwalczyć nowym sposobem aktywacji. Wsparcie SP3, jak i zresztą całego Windows XP, zakończono w 2014 roku. Tym samym był najdłużej rozwijanym systemem Microsoftu w historii.

Windows Server 2003

Microsoft nie zrezygnował także z rozwiązań serwerowych. Dlatego dwa lata po wydaniu Windowsa XP, pojawił się oparty na nim Windows Server 2003.

WS2003 wprowadził funkcję Manage Your Server, która w łatwy sposób pozwalała wprowadzić ustawienia serwera. Na potrzeby systemu zmodyfikowano Internet Explorera – przede wszystkim pojawił się w nim dodatek Enhanced Security Configuration, odpowiadający za ochronę przed zainfekowanymi stronami. W praktyce okazało się, że cały internet traktował jako niebezpieczny.

Poza tym Microsoft poprawił funkcje sieciowe, by działały stabilniej. Windows 2003 posiadał platformę .NET Framework 1.1 i obsługiwał systemy plików FAT, FAT32 i NTFS.

Nie zabrakło również wersji systemu, służących do innych zastosowań – łącznie Microsoft wydał ich pięć. W latach 2005 i 2007 pojawiły się także poprawki – SP1 i SP2. Wprowadziły między innymi kreator zabezpieczeń systemu czy Windows Firewall, a dodatkowo usprawniały wydajność. Oprócz tego Microsoft wydał drugą edycję, nazwaną Windows Server 2003 R2. Do dyspozycji dawała użytkownikom nowe narzędzia administracyjne czy funkcje udostępniania zasobów.

Windows Longhorn – projekt, który przerodził się w Vistę

Nim przejdziemy dalej, wypada zatrzymać się na moment przy systemie (właściwie prototypie) Windows Longhorn. Początkowo miał być następcą Windowsa XP, a Microsoft rozpoczął nad nim prace już w 2002 roku. Planowano wprowadzić go do sprzedaży dwa lata później. Jednak przekładana kilka razy premiera poskutkowała wstrzymaniem projektu. Longhorn umarł (częściowo, bo był też nazwą kodową nowszych systemów), narodziła się Vista.

Windows Vista – ładny wygląd, ale wnętrze już niekoniecznie

2007 rok przyniósł nowy system – Windows Vista. Główną nowością był zupełnie nowy interfejs użytkownika o nazwie Aero, który charakteryzował się częściowo przezroczystymi okienkami. Na szczęście dla słabszych komputerów udostępniono też inne, lżejsze style, kończąc na widoku klasycznym, znanym jeszcze z Windows 2000.

Zostańmy jednak przy standardowym dla Visty Aero. Zmienił się przycisk Start, przeobrażając się w okrągłe logo Windowsa. Nowy wygląd zyskały okna dialogowe i ikonki. Z prawej strony ekranu wyświetlał się pasek, do którego możliwe było przypięcie gadżetów – zegara, kalendarza czy pogody. System wyposażony został w nowe wersje programów – Internet Explorer 7 i Windows Media Player 11. Możliwe było nagrywanie popularnych w tamtych czasie płyt DVD. Najechanie kursorem na aplikację z paska zadań skutkowało otwarciem małego okienka z podglądem jej aktualnego stanu.

Microsoft sporo pracy poświęcił poprawie zabezpieczeń. Rozbudowano zaporę systemu, wprowadzono kontrolę konta użytkownika (każdą zmianę w systemie, jaką wymuszał dany program, trzeba było zatwierdzić ręcznie), a ponadto sporo narzędzi otrzymała kontrola rodzicielska. Vista jako pierwszy system oferowała funkcję BitLocker, czyli szyfrowanie całych dysków lub partycji. Większość aktualizacji odbywała się w tle i nie trzeba było ponownie uruchamiać komputera.

Windows Vista, choć na pierwszy rzut oka wydawała się być dużym krokiem naprzód, okazała się porażką. Niezliczone błędy i duże wymagania sprzętowe sprawiły, że całe rzesze użytkowników wracały do poczciwego „iks-peka”.

Microsoft wydał sześć wersji systemu, co również nie spotkało się z aprobatą. Vista Starter trafiała na rynki krajów rozwijających się, Vista Home Basic to edycja domowa, ale bez wielu funkcji multimedialnych. Te zawierała za to Vista Home Premium, którą porównać można do Windows XP Media Center Edition. Pojawiły się też wersje dla firm – Vista Business i Vista Enterprise. Najbardziej rozbudowaną opcją była Vista Ultimate, która zawierała wszystkie funkcje znane z pozostałych wariantów.

Dla Visty Microsoft wypuścił dwie poprawki. Pierwszy service pack udoskonalał przede wszystkim stabilność i wydajność systemu. Usunięto wiele błędów i rozwiązano sporo problemów. Była to więc poprawka z prawdziwego zdarzenia, w której trudno było znaleźć miejsce na nowości. Takie samo podejście zastosowano do SP2, który także był typową paczką naprawczą. Vista wspierana była do 2017 roku.

Windows Server 2008 i Windows Home Server

Zgodnie z tradycją, pojawiły się edycje sieciowe. Windows Server 2008 przyniósł oczywiście sporo nowości. Jedną z ciekawszych był tryb instalacji Core, czyli system bez interfejsu graficznego, którym zarządzało się przez wiersz poleceń, Power Shell lub zdalnie z użyciem MMC. Użytkownicy dostali też nowe i bardziej rozbudowane narzędzia do zarządzania serwerem.

Na rynku zadebiutował także Windows Home Server, czyli system przeznaczony dla małych sieci domowych. Jego głównym zamysłem było ułatwienie podłączenia do serwera komputerów, konsol i innych urządzeń. Dzięki temu w łatwy sposób można było dzielić się multimediami w sieci domowej.

Windows 7 – stabilna Vista

Premiera Windowsa 7 w 2009 roku potwierdziła, że historia zatoczyła koło – Microsoft wydaje raz lepszy, a raz gorszy system. Po niezbyt udanym poprzedniku „Siódemka” zdecydowanie bardziej przypadła do gustu użytkownikom. Świadczy o tym fakt, że już rok po premierze, Windows 7 pobił Vistę w liczbie instalacji.

Zacznijmy od interfejsu, który wyglądał jak nieco odświeżony styl Aero. Pojawiło się w nim kilka przydatnych opcji – dostosowywanie obszaru powiadomień do własnych potrzeb, dzielenie ekranu poprzez przeciąganie okienek do lewej lub prawej krawędzi czy aplikacja Sticky Notes, która umożliwiała przypinanie notatek w dowolnym miejscu. Zniknął pasek boczny z gadżetami, teraz można było je ustawiać na dowolnym miejscu na pulpicie. Microsoft przeniósł też pole do wyszukiwania plików – w Win7 umieścił je w górnym rogu eksploratora plików.

Windows 7 dostępny był w wersjach 64-bitowej oraz 32-bitowej. Microsoft sporo pracy poświęcił stabilności oraz optymalizacji systemu. I to się opłaciło – najnowszy wtedy Windows ładował się szybciej, dobrze współpracował z aplikacjami i grami, pozwalał też lepiej zarządzać energią w laptopach (wtedy zaczynały powoli podbijać rynek). Windows 7 wspierał także Multi-Touch, czyli ekrany wielodotykowe, które w tamtym okresie były nowością.

Podobnie jak w przypadku Visty, Microsoft wydał sześć wersji „Siódemki”. Pojawił się tradycyjnie mocno okrojony Starter na rynki wschodzące, a na potrzeby komputerów domowych pojawiły się dwie wersje Home. Zaawansowani użytkownicy mogli skorzystać z edycji Professional, która obsługiwała już dyski o maksymalnej pojemności 192 GB, procesory dwurdzeniowe czy tryb Windowsa XP (pozwalał uruchamiać niekompatybilne z Win7 aplikacje). Dla firm skierowane były wersje Enterprise i Ultimate, które to między innymi zawierały BitLockera, DirectAccess czy Virtual Hard Disk.

Wydany został właściwie jeden Service Pack, który zawierał przede wszystkim aktualizacje i poprawki. Windows 7 wspierany był do 2020 roku, a jak się okazuje w momencie publikacji tego artykułu korzysta z niego jeszcze około 15% użytkowników na całym świecie.

Windows Server 2008 R2

Serwerowym odpowiednikiem Win7 był Windows Server 2008 R2. Zawierał nowe funkcje Active Directory, usprawnienia serwera DHCP i rozszerzone opcje wirtualizacji. Obsługiwał maksymalnie 64 procesory fizyczne lub 256 rdzeni logicznych. Pojawiło się aż siedem wersji: Foundation, Web, Standard, HPC Server, Enterprise, Datacenter, Itanium. Dla mniejszych firm i komputerów domowych skierowany był Windows Home Server 2011.

Windows 8 – bardziej kafelki niż okienka

Windows 8 to już swego rodzaju rewolucja wśród systemów Microsoftu. Przede wszystkim miał on być dostosowany do ekranów dotykowych. Jesteśmy w 2012 roku, a wtedy właśnie urządzenia obsługiwane dotykiem zaczęły zdobywać popularność.

W związku z tym Windows 8 przyniósł zupełnie przeprojektowany interfejs – Modern UI. Gdyby opisać go jednym słowem, najlepiej pasowałoby – minimalistyczny. Menu Start zastąpiono ekranem Start, na którym mogliśmy znaleźć ikonki w postaci kafelek. Po raz pierwszy w systemie pojawiły się aplikacje, dostępne w Sklepie Windows. Przycisk Start zniknął z paska zadań i trafił do wysuwanego z prawej strony ekranu menu, które oprócz tego zawierało między innymi wyszukiwarkę, skrót do ustawień systemowych czy przycisk do wyłączania komputera.

Nowy system obsługiwał już USB 3.0, NFC, wspierał UEFI i był przygotowany do przetwarzania danych w chmurze. Microsoft wydał cztery wersje:

Windows 8 – dla komputerów domowych.
Windows 8 Pro – pozwalała korzystać chociażby z BitLockera i Windows Remote Desktop.
Windows 8 Enterprise – edycja przeznaczona dla firm; zawierała między innymi Direct Access, App Locker czy funkcję Windows To Go, która umożliwiała zainstalowanie systemu na nośniku USB i uruchomienie go na innym komputerze.
Windows RT – dedykowany dla urządzeń ARM, między innymi tabletów.

Windows 8 spotkał się jednak ze sporą krytyką. Oberwało się przede wszystkim interfejsowi Modern UI, który uznany był za nieintuicyjny i kompletnie niewygodny przy tradycyjnym korzystaniu z myszki i klawiatury. Mówiło się, że Microsoft na tyle przeprojektował interfejs pod urządzenia dotykowe, że zapomniano o najzwyklejszych komputerach. Ale były też cieplejsze słowa o Win8 – użytkownicy doceniali lepszą wydajność systemu i dobre zabezpieczenia.

Warto wspomnieć, że w 2012 roku na rynku pojawił się także system Windows Phone 8, stworzony z myślą o smartfonach. Microsoftowi przyniósł jednak głównie straty i zdecydowanie przegrał walkę z rosnącym w siłę Androidem.

Windows 8.1

Odpowiedzią Microsoftu na niedoskonałości Win8 była aktualizacja systemu do wersji Windows 8.1. Na pasek zadań wrócił przycisk Start (swoją drogą, jak można było go stamtąd usunąć?!). Ekran startowy otrzymał większe możliwości personalizacji, pojawił się na nim także przycisk zasilania, dzięki czemu nie trzeba było go szukać gdzieś w mało intuicyjnym menu bocznym. Aktualizacja przyniosła nową przeglądarkę Internet Explorer 11, która umożliwiała chociażby uruchamianie dowolnej liczby kart. Oprócz tego wprowadzono integrację z OneDrive, dzięki czemu pliki lokalne mogły być automatycznie synchronizowane z chmurą.

Do pewnego stopnia Windows 8.1 uciszył krytyków, głównie za sprawą poprawionego Modern UI. Ciągle jednak przeważały opinie, że „Ósemka” to nieudany system. Nigdy zresztą nie przebiła popularnością swojego poprzednika.

Windows Server 2012

Na Win8 oparto Windows Server 2012. Głównymi nowościami były: możliwość tworzenia maszyn wirtualnych z UEFI, wsparcie dla Office 365, funkcja Automated Tiering czy Windows Power Shell 4 (posiada około 2300 komend, gdzie poprzednik tylko 200). Pojawiły się cztery wersje systemu – Foundation, Essentials, Standard i Datacenter.

Windows 10 – powrót na odpowiednie tory

Microsoft dosyć szybko wziął się do pracy po, jakby nie było, porażce związanej z nieudanym Windowsem 8. Postanowiono pominąć dziewiątkę w nazwie i nowy system powstał już jako świetnie mający się do dziś Windows 10.

Skąd taki zabieg? Miało to poniekąd symbolizować platformę, która będzie wszechstronna i poradzi sobie na różnych typach urządzeń – komputerach, tabletach, laptopach czy smartfonach. Jednym z głównych założeń było połączenie rozwiązań znanych z Windows 7 i Windows 8, tworząc w ten sposób system kompletny. Przy okazji zastosowanie 10 w nazwie miało zapobiec ewentualnym powiązaniom z historycznymi już systemami Win95 i Win98.

Jeszcze przed wydaniem „Dziesiątki”, Microsoft udostępnił program Windows Insider, którego uczestnicy mogli testować powstający system i wyrażać uwagi na jego temat. Gigant z Redmond chciał wykorzystać opinie użytkowników do stworzenia Windowsa 10. Program zresztą posłużył również do testów Windowsa 11.

Windows 10 pojawił się na rynku w 2015 roku. Urządzenia, które na swoim pokładzie zainstalowane miały Windows 7 lub Windows 8, można było bezpłatnie zaktualizować do Win10. Do sprzedaży trafiło kilka edycji, w związku z wszechstronnością systemu:

wersje domowe – S, Home i Pro,
edycje dla firm, organizacji czy instytucji – Enterprise, Education, Pro Education, Remote Server, Professional Workstation,
wersje dla różnego typu urządzeń – Xbox One, Mobile, Mobile Enterprise, IoT Core, IoT Enterprise, IoT Mobile Enterprise.

Nowości w Windows 10

Najistotniejszych zmian doczekał się interfejs, który zgodnie z zapowiedziami połączył wygląd i funkcjonalność dwóch poprzednich systemów. Pojawiło się więc Menu Start z kafelkami, aplikacje ze Sklepu Microsoft otwierają się klasycznie w okienkach, a wyszukiwarka na pasku zadań kompatybilna jest z asystentką głosową – Cortaną. Skorzystać można z widoku zadań, który prezentuje wszystkie włączone aplikacje, a ponadto pozwala stworzyć dodatkowe pulpity. W prawym dolnym rogu umieszczono Centrum akcji, które służy do wyświetlania powiadomień i umożliwia przejście do ustawień.

Ponadto nowością było wprowadzenie logowania za pomocą rozpoznawania twarzy. Wraz z premierą Windowsa 10 na emeryturę udała się wysłużona przeglądarka Internet Explorer. W jej miejsce pojawił się unowocześniony Microsoft Edge.

W 2021 roku Windows 10 zainstalowany jest na około 60% komputerów na całym świecie, zostawiając konkurencję daleko w tyle. Służy już od sześciu lat i pod tym względem lepszy był tylko Windows XP, który świetnie radził sobie przez około 10 lat (po części przez słabych następców).

„Dziesiątka” pewnie nie ma przed Wami tajemnic. Nadeszła jednak pora do zmiany na nowe…

Windows Server 2016 i Windows Server 2019

Nie wypada nie wspomnieć o systemach serwerowych. Pierwszym, opartym na „Dziesiątce” był Windows Server 2016. Pojawił się w nim Windows Defender, PowerShell 5.1, zoptymalizowano usługi magazynowania w chmurze, a wielu usprawnień doczekało się Hyper-V, służące do wirtualizacji.

Następcą jest Windows Server 2019, który (w dniu publikacji tekstu) powoli ustępuje wersji 2022 opartej na Windowsie 11. Edycja 2019 zintegrowana jest ze środowiskiem Linux, obsługuje Kubernets i posiada takie funkcje, jak: Storage Migration Service, System Insights czy Storage Replica.

Windows 11 – koniec i zarazem początek historii

W ten sposób dotarliśmy do 2021 roku i premiery Windowsa 11 (choć o systemach Microsoftu można byłoby napisać grubą książkę). Po cichu na rynek wkracza także Windows Server 2022.

Nie sposób nawet porównać możliwości systemów, jak i również sprzętu, o których była mowa na początku artykułu do znanych obecnie rozwiązań. W świecie technologii czas liczy się zupełnie inaczej i to, co było 40 lat temu, możemy traktować jako prehistorię. Ale archaiczny będzie kiedyś także Windows 11. Śmiem twierdzić, że o wiele szybciej niż za kolejne 40 lat. Teraz jednak otwiera zupełnie nowy rozdział w historii systemów operacyjnych.

Więcej o Windowsie 11 dowiecie się ze specjalnej strefy poświęconej najnowszemu systemowi Microsoftu.

Na koniec, warto poświęcić nieco ponad dwie minuty i przypomnieć sobie wszystkie dźwięki startowe Windowsa, począwszy od wersji 3.1. Który z nich przywołuje Wam najwięcej wspomnień?

Źródła • https://www.pocket-lint.com/apps/news/microsoft/99134-brief-history-of-microsoft-windows
• https://docplayer.pl/43455875-Historia-windows-adam-dziezyk.html
• https://www.theguardian.com/technology/2014/oct/02/from-windows-1-to-windows-10-29-years-of-windows-evolution
• https://www.theverge.com/2015/11/19/9759874/microsoft-windows-35-years-old-visual-history
• https://www.chorus.co/resources/news/a-history-of-windows-windows-timeline
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_system%C3%B3w_Microsoft_Windows

Robert Koncewicz

Zdecydowanie za dużo czasu spędza w mediach społecznościowych, a od słuchania muzyki podobno w końcu ogłuchnie. W wolnym czasie jeździ na rowerze lub ogląda mecze piłki nożnej. Czasami znika w świecie Football Managera.

Komentarze (8)

Marek · ponad rok temu

Używałem wszystkie wersje poza Vistą. Łezka w oku się kręci…

Odpowiedz

PAWEL · ponad rok temu

Najlepszy system na świecie to Windows 7 i nic tego nie zmieni

Odpowiedz

adek · 8 miesięcy temu

śmieszny jesteś

Odpowiedz

Gosia · ponad rok temu

Przyzwyczaiłam się do XP, szkoda, że muszę „ćwiczyć” na 10. Najmilej wspominam Windowsa 95

Odpowiedz

Kacper · ponad rok temu

I tak nic nie pobije Windowsa 7 – najlepszy system jaki kiedykolwiek powstał!

Odpowiedz

kamil · ponad rok temu

xp to krol i nic tego nie zmieni, nie znacie sie.., amatorzy

Odpowiedz

Robert · 9 miesięcy temu

Miałeem Windows 10 i pewne rzeczy były na nim doprowadzone do perfekcji i szkoda, że twórcy Windows 11 nie wzięli pewnych niektórych funkcji z Windows 10. Chodzi mi mianowicie o klawiaturę ekranową, która jest bardzo przydatna. Chodzi mi mianowicie o wielkość trzcionki na klawiszach, a tym bardziej o wysokość literek na pasku podpowiedzi. Mianowicie mają one wysokość 0,5 cm, a rozwiniete pewne długie wyrazy mają wysokość 0,25 cm. Mam nadzieję, że ten mankament jak z pewnością inne zostaną skorygowane do najbliższej aktualizacji .

Odpowiedz

hdhd · 7 miesięcy temu

apator gej

Odpowiedz

Historia systemu Microsoft Windows. Jak zmieniał się przez ponad 40 lat?

Robert Koncewicz

Historia Windowsa zaczęła się w garażu. Od MS-DOS po pierwsze okienka

MS-DOS i Microsoft Interface Manager

Windows 1 – pierwszy i niezbyt udany

Windows 2 – zdecydowanie lepszy od poprzednika

Windows 3 i Windows 3.1 – prawdziwą ekspansję czas zacząć

Windows 3.1 – pierwszy z 32-bitową architekturą

Windows NT 3.1 – dla klientów biznesowych

Windows 95 – klasyka w najczystszym tego słowa znaczeniu

Aktualizacje Windowsa 95

Windows NT 4.0

Windows 98 – jeden z najważniejszych w historii

Windows 2000 – kontynuacja linii NT

Windows Millenium Edition, a raczej Mistake Edition

Windows XP – najlepszy w historii systemów Windows?

Windows XP w innych wydaniach

Service Pack – poprawki

Windows Server 2003

Windows Longhorn – projekt, który przerodził się w Vistę

Windows Vista – ładny wygląd, ale wnętrze już niekoniecznie

Windows Server 2008 i Windows Home Server

Windows 7 – stabilna Vista

Windows Server 2008 R2

Windows 8 – bardziej kafelki niż okienka

Windows 8.1

Windows Server 2012

Windows 10 – powrót na odpowiednie tory

Nowości w Windows 10

Windows Server 2016 i Windows Server 2019

Windows 11 – koniec i zarazem początek historii

Robert Koncewicz

Komentarze (8)

Powiązane wpisy: