Pójdźmy wszyscy do stajenkiDzisiaj w Betlejem Przybieżeli do BetlejemŚwieć gwiazdeczko mała, świećGore Gwiazda Jezusowi

Najpiękniejsze polskie kolędy i pastorałki na Boże Narodzenie

Q: Najpiękniejsze polskie kolędy:

Bóg się rodziCicha noc Wśród nocnej ciszyGdy śliczna PannaLulajże JezuniuOj maluśki, maluśkiJezus MalusieńkiGdy się Chrystus rodziMędrcy świata, monarchowieW żłobie leży

Jakie kolędy zaśpiewać podczas Wigilii?

Bóg się rodzi
Cicha noc
Wśród nocnej ciszy
Gdy śliczna Panna
Lulajże Jezuniu
Oj maluśki, maluśki
Jezus Malusieńki
Gdy się Chrystus rodzi
Mędrcy świata, monarchowie
W żłobie leży

Pójdźmy wszyscy do stajenki
Dzisiaj w Betlejem
Przybieżeli do Betlejem
Świeć gwiazdeczko mała, świeć
Gore Gwiazda Jezusowi

Dowiedz się więcej.

Polskie kolędy i pastorałki

Kolęda to pieśń, która w swoim założeniu nawiązuje do wydarzeń religijnych obchodzonych podczas Bożego Narodzenia. Jej obecność podczas Wigilii wywodzi się z tradycji ludowej i obecnie stanowi jeden z najważniejszych bożonarodzeniowych symboli.

Przez lata liczba kolęd w polskiej tradycji sukcesywnie wzrastała, przez co dzisiaj można swobodnie wybierać te, które najbardziej trafiają w nasze gusta. Według wierzeń, najstarsza polska kolęda pochodzi z 1424 roku i zaczyna się od słów Zdrow bądź, krolu anjelski.

Nieco inaczej jest w przypadku pastorałek. Tu, oprócz wydarzeń religijnych, podkreślana jest także warstwa obyczajowa świąt. Pastorałka ma też zwykle wesoły, dynamiczny i zachęcający do wspólnej celebracji charakter. W przeciwieństwie do kolęd, pieśń ta rzadko wykonywana jest podczas Liturgii Bożego Narodzenia.

Najpiękniejsze polskie kolędy z tekstem

Bóg się rodzi

Pierwsze miejsce w naszym zestawieniu zajmuje utwór wyjątkowy. Tę, jedną z najpiękniejszych polskich kolęd, powołał do życia Franciszek Karpiński na życzenie księżnej Izabeli z Czartoryskich Lubomirskiej. W rzeczywistości nosi ona tytuł Pieśń o narodzeniu Pańskim, jednak z czasem zaczęto nazywać ją Bóg się rodzi – od pierwszych słów tekstu.

Tekst:

Bóg się rodzi, moc truchleje,
Pan niebiosów obnażony;
Ogień krzepnie, blask ciemnieje,
Ma granice nieskończony.
Wzgardzony okryty chwałą,
Śmiertelny Król nad wiekami;

A Słowo Ciałem się stało
I mieszkało między nami

Cóż masz, niebo nad ziemiany?
Bóg porzucił szczęście Swoje
Wszedł między lud ukochany,
Dzieląc z nim trudy i znoje;
Nie mało cierpiał, nie mało,
Żeśmy byli winni sami,

A Słowo Ciałem się stało
I mieszkało między nami.

W nędznej szopie urodzony,
Żłób mu za kolebkę dano?
Cóż jest, czym był otoczony?
Bydło, pasterze i siano.
Ubodzy, was to spotkało
Witać Go przed bogaczami,

A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.

Potem i Króle widziani
Cisną się między prostotą,
Niosąc dary Panu w dani:
Mirrę, kadzidło i złoto;
Bóstwo to razem zmieszało
Z wieśniaczymi ofiarami;

A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.

Podnieś rękę, Boże Dziecię!
Błogosław Ojczyznę miłą,
W dobrych radach, w dobrym bycie
Wspieraj jej siłę swą siłą.
Dom nasz i majętność całą,
I wszystkie wioski z miastami!

A Słowo Ciałem się stało
i mieszkało między nami.

Cicha noc

Kolejna propozycja to jedna z najbardziej znanych kolęd – nie tylko w Polsce, ale i na świecie. Utwór Cicha noc pochodzi z Austrii, gdzie pierwszy raz wykonano go podczas pasterki w 1818 roku. Autorem oryginalnego Stille Nacht jest Joseph Mohr. Kolędę przetłumaczono na około 300 języków. Jej polska wersja pojawiła się w 1930 roku i do dziś jest jedną z najchętniej wybieranych melodii przy wigilijnym stole.

Tekst:

Cicha noc, święta noc,
Pokój niesie ludziom wszem,
A u żłóbka Matka Święta
Czuwa sama uśmiechnięta
Nad dzieciątka snem,
Nad dzieciątka snem.

Cicha noc, święta noc,
Pastuszkowie od swych trzód
Biegną wielce zadziwieni
Za anielskim głosem pieni
Gdzie się spełnił cud,
Gdzie się spełnił cud.

Cicha noc, święta noc,
Narodzony Boży Syn
Pan Wielkiego majestatu
Niesie dziś całemu światu
Odkupienie win,
Odkupienie win.

Cicha noc, święta noc,
Jakiż w tobie dzisiaj czas
W Betlejem dziecina święta
Wznosi w górę swe rączęta,
Błogosławi nam,
Błogosławi nam.

Wśród nocnej ciszy

Następna kolęda – Wśród nocnej ciszy – powstała na przełomie XVIII i XIX wieku. Za jej autora oficjalnie uznaje się ks. Michała Mioduszewskiego, który tworzył ją z założeniem, że będzie to pieśń typowo liturgiczna. Jej forma i dynamika sprawiły jednak, że wiele osób wybiera ją także do śpiewania przy świątecznym stole.

Tekst:

Wśród nocnej ciszy głos się rozchodzi:
Wstańcie, pasterze, Bóg się wam rodzi
Czym prędzej się wybierajcie,
Do Betlejem pośpieszajcie,
Przywitać Pana.

Poszli, znaleźli Dzieciątko w żłobie
Z wszystkimi znaki danymi sobie.
Jako Bogu cześć Mu dali,
A witając zawołali
Z wielkiej radości:

Ach, witaj Zbawco z dawna żądany,
Cztery tysiące lat wyglądany
Na Ciebie króle, prorocy
Czekali, a Tyś tej nocy
Nam się objawił.

I my czekamy na Ciebie, Pana,
A skoro przyjdziesz na głos kapłana,
Padniemy na twarz przed Tobą,
Wierząc, żeś jest pod osłoną
Chleba i wina.

Gdy śliczna panna

Lubicie nostalgiczne i spokojne klimaty? Gdy śliczna panna jest idealną propozycją, aby je podkreślić. Spokojna, acz pełna miłości i piękna kolęda powstała około XVIII wieku i od tamtej pory jest chętnie wybierana przez kolejne pokolenia Polaków. Sprawdźcie, czy Wam też przypadnie do gustu.

Tekst:

Gdy śliczna Panna Syna kołysała,
Z wielkim weselem tak Jemu śpiewała:
Li li li li laj, moje Dzieciąteczko,
Li li li li laj, śliczne Paniąteczko.

Wszystko stworzenie śpiewaj Panu swemu,
Pomóż radości wielkiej sercu memu:
Li li li li laj, wielki królewiczu,
Li li li li laj, niebieski dziedzicu.

Sypcie się z nieba liczni aniołowie,
Śpiewajcie Panu niebiescy duchowie:
Li li li li laj, mój wonny kwiateczku,
Li li li li laj, w ubogim żłóbeczku.

Nic mi nie mówisz, o kochanie moje!
Przecież pojmuję w sercu słowa Twoje!
Li li li li laj, o Boże Wcielony!
Li li li li laj, nigdy niezmierzony.

Lulajże Jezuniu

Kolejna propozycja jest jedną ze spokojnych kolęd, noszących na sobie znamiona kołysanki. Mowa oczywiście o Lulajże Jezuniu. Prawdopodobnie jest ona z Polakami aż od połowy XVII wieku. Przez ten czas uznawana jest za jedną z najbardziej znanych kolęd. Co więcej jej linia melodyczna, stanowi inspirację dla innych artystów – wykorzystywał ją np. Jacek Kaczmarski w pieśniach patriotycznych.

Tekst:

Lulajże Jezuniu, moja Perełko,
Lulaj ulubione me Pieścidełko.
Lulajże Jezuniu, lulaj, że lulaj
A ty go matulu w płaczu utulaj

Zamknijże znużone płaczem powieczki,
Utulże zemdlone łkaniem usteczki.
Lulajże, Jezuniu…

Lulajże, piękniuchny nasz Aniołeczku.
Lulajże wdzięczniuchny świata Kwiateczku.
Lulajże, Jezuniu…

Lulajże, Różyczko najozdobniejsza,
Lulajże, Lilijko najprzyjemniejsza.
Lulajże, Jezuniu…

Oj maluśki, maluśki

Następne miejsce zajmuje pastorałka, której autora nigdy nie odnaleziono. Wiadomo tylko, że pochodzi z Podhala, a konkretniej od polskich Górali. Oj maluśki, maluśki jest zatem pieśnią ludową, o charakterystycznej góralskiej gwarze. Trzeba przyznać, że przez swój unikalny charakter kolęda ta potrafi chwycić za serce i sprawia, że klimat świąt staje się jeszcze bardziej wyjątkowy.

Tekst:

Oj, maluski, maluski, maluski, jako rękawicka
Alboli tyz jakoby, jakoby kawałecek smycka.

Cy nie lepiej by tobie, by Tobie siedzieć było w niebie
Wsak Twój Tatuś kochany, kochany nie wyganiał Ciebie.

Śpiewajcie i grajcie mu
Małemu, małemu

Tam wciornaska wygoda, wygoda, a tu bieda wsędzie,
Ta Ci teraz dokuca, dokuca, ta i potem będzie.

Tam Ty miałeś pościółkę, pościółkę i mietkie piernatki,
Tu na to Twej nie stanie, nie stanie ubozuchnej Matki.

Tam kukiołki jadałeś, jadałeś z carnuską i miodem,
Tu się tylko zasilać, zasilać musis samym głodem.

Tam pijałeś ceć jakie, ceć jakie słodkie małmazyje,
Tu się Twoja gębusia, gębusia łez gorskich napije.

Tam Ci zawse słuzyły, słuzyły prześlicne janioły,
A tu lezys sam jeden, sam jeden jako palec goły.

Hej, co się więc takiego, takiego Tobie, Panie stało,
Ześ się na ten kiepski świat, kiepski świat przychodzić zachciało

Jezus Malusieńki

Pozostajemy w klimacie pastorałek, bo miejsce 7. zajmuje pieśń z XVIII wieku, czyli Jezus Malusieńki. Co prawda utwór ten nie ma określonego autora, ale zarówno jego tekst, jak i melodia posiadają cechy kujawiaka, więc przypuszcza się, że właśnie z tego regionu się wywodzi. Twierdzi się, że pierwotnie śpiewany był wyłącznie w zakonach żeńskich, dzisiaj jednak po tę pastorałkę sięga się zarówno na bożonarodzeniowej Liturgii, jak i przy wigilijnym blasku świec.

Tekst:

Jezus malusieńki leży wśród stajenki
Płacze z zimna nie dała mu matula sukienki.
Płacze z zimna nie dała mu matula sukienki.

Bo uboga była, rąbek z głowy zdjęła,
w który Dziecię owinąwszy, siankiem Je okryła
w który Dziecię owinąwszy, siankiem Je okryła

Nie ma kolebeczki, ani poduszeczki,
We żłobie Mu położyła siana pod główeczki.
We żłobie Mu położyła siana pod główeczki.

Dziecina się kwili, Matuleńka lili
w nóżki zimno, żłobek twardy, stajenka się chyli
w nóżki zimno, żłobek twardy, stajenka się chyli

Matusia truchleje, serdeczne łzy leje
O mój Synu, wola Twoja, nie moja się dzieje.
O mój Synu, wola Twoja, nie moja się dzieje.

Przestań płakać, proszę, bo żalu nie zniosę
Dosyć go mam z męki Twojej, którą w sercu noszę.
Dosyć go mam z męki Twojej, którą w sercu noszę.

Józefie stareńki, daj z ogniem fajerki
Grzać Dziecinę, sam co prędzej podpieraj stajenki.
Grzać Dziecinę, sam co prędzej podpieraj stajenki,

Pokłon oddawajmy, Bogiem go wyznajmy
To Dzieciątko ubożuchne ludziom ogłaszajmy.
To Dzieciątko ubożuchne ludziom ogłaszajmy.

Niech Go wszyscy znają, serdecznie kochają
Za tak wielkie poniżenie chwałę Mu oddają
Za tak wielkie poniżenie chwałę Mu oddają.

Gdy się Chrystus rodzi

Kolejna kolęda jest jednym z najczęściej śpiewanych w Kościele utworów w okresie Bożego Narodzenia. Mowa o Gdy się Chrystus rodzi – pieśni nieodgadnionego pochodzenia. Z biegiem lat stała się jedną z najpopularniejszych kolęd, a dziś śpiewana jest nie tylko w Polsce – znane są jej przekłady m.in. na języki: łaciński, niemiecki czy szwedzki.

Tekst:

Gdy się Chrystus rodzi,
i na świat przychodzi,
Ciemna noc w jasności
promienistej brodzi
Aniołowie się radują,
Pod niebiosy wyśpiewują:

Gloria, gloria, gloria,
in excelsis Deo!

Mówią do pasterzy,
którzy trzód swych strzegli.
Aby do Betlejem,
czym prędzej pobiegli.
Bo się narodził Zbawiciel,
Wszego świata Odkupiciel,

Gloria…

„O niebieskie Duchy,
i posłowie nieba.
Powiedzcież wyraźniej
co nam czynić trzeba:
Bo my nic nie pojmujemy,
Ledwo od strachu żyjemy”.

Gloria…

„Idźcież do Betlejem,
gdzie Dziecię zrodzone,
W pieluszki powite,
w żłobie położone:
Oddajcie Mu pokłon boski,
On osłodzi wasze troski”.

Gloria…

A gdy pastuszkowie
wszystko zrozumieli
Zaraz do Betlejem
śpieszno pobieżeli
I zupełnie tak zastali
Jak anieli im zeznali

Gloria…

A stanąwszy na miejscu
pełni zdumienia
Iż sie Bóg tak zniżył
do swego stworzenia
Padli przed Nim na kolana
I uczcili swego Pana

Gloria…

Wreszcie kiedy pokłon
Panu już oddali
Z wielką wesołością
do swych trzód wracali
Że się stali być godnymi
Boga widzieć na tej ziemi

Gloria…

Mędrcy świata, monarchowie

Jak większość polskich kolęd, pieśń Mędrcy Świata, monarchowie pochodzi z okolic XVII wieku i jako jedna z nielicznych nawiązuje do wizyty Trzech Króli u małego Pana Jezusa. Słowa pięknego i pełnego nadziei utworu napisał Stefan Bortkiewicz. Z kolei melodię skomponował ks. Zygmunt Odelgiewicz.

Tekst:

Mędrcy świata, monarchowie,
gdzie śpiesznie dążycie?
Powiedzcież nam Trzej Królowie,
chcecie widzieć Dziecię?
Ono w żłobie nie ma tronu,
i berła nie dzierży,
a proroctwo jego zgonu,
już się w świecie szerzy.

Mędrcy świata, złość okrutna,
Dziecię prześladuje,
wieść okropna, wieść to smutna,
Herod spiski knuje.
Nic monarchów nie odstrasza,
do Betlejem spieszą,
gwiazda zbawcę im ogłasza,
nadzieją się cieszą.

Przed Maryją stoją społem,
Niosą Panu dary.
Przed Jezusem biją czołem,
składają ofiary.
Trzykroć szczęśliwi królowie,
Któż wam nie zazdrości?
Cóż my damy, kto nam powie,
pałając z miłości.

W żłobie leży

Ostatnie miejsce wśród klasyków zajmuje kolęda W żłobie leży. Prawdopodobnie wyszła ona spod pióra słynnego kaznodziei królewskiego – Piotra Skargi. Jej melodia wprost nawiązuje też do najpopularniejszego polskiego tańca, czyli Poloneza. Uwielbiana przez pokolenia pieśń z całą pewnością będzie doskonałym tłem dla świątecznej uczty.

Tekst:

W żłobie leży, któż pobieży
Kolędować Małemu?
Jezusowi, Chrystusowi,
Dziś nam narodzonemu?
Pastuszkowie przybywajcie,
Jemu wdzięcznie przygrywajcie,
Jako Panu naszemu.

My zaś sami z piosneczkami
Za wami się śpieszmy,
I tak tego, maleńkiego,
Niech wszyscy zobaczmy:
Jak ubogo narodzony,
Płacze w stajni położony,
Więc go dziś ucieszmy.

Naprzód tedy, niechaj wszędy
Zabrzmi świat w wesołości,
Że posłany nam jest dany
Emmanuel w niskości!
Jego tedy przywitajmy,
Z aniołami zaśpiewajmy
Chwała na wysokości!

Witaj, Panie, cóż się stanie,
Że rozkosze niebieskie
Opuściłeś a zstąpiłeś
Na te niskości ziemskie ?
Miłość moja to sprawiła,
By człowieka wywyższyła
Pod nieba emipryjskie.

Przecz w żłóbeczku, nie w łóżeczku,
Na sianku położony.
Precz z bydlęty, nie z panięty,
W stajni jesteś złożony.
By człęk sianu przyrónany,
Grzesznik bydlęciem nazwany
Przeze Mnie był zbawiony.

Twoje państwo i poddaństwo
Jest świat cały, o Boże
Tyś polny kwiat, czemuż Cię świat
Przyjąć nie chce, choć może?
„Bo świat doczesne wolności
Zwykł kochać, Mnie zaś w złości
Ściele krzyżowe łoże”.

W Ramie głosy pod niebiosy
Wzbijają się Racheli
Gdy swe syny bez przyczyny
W krawej widzi kąpieli
„Większe Mnie dla nich kąpanie
W krwawym czeka oceanie
Skąd niebo będą mieli”

Trzej Królowie, monarchowie
Wschodni kraj opuszczają
Serc ofiary z trzema dary
Tobie Panu oddają
„Darami się kontentuje,
Bardziej serca ich szacuję
Za co niebo niech mają”

Kolędy dla dzieci z tekstem

Słowem wstępu zaznaczmy, że poniżej znalazły się utwory, których zabrakło w standardowym zestawieniu, ale znają je zarówno starsi, jak i młodsi entuzjaści kolędowania. Ze względu na ich radosny i dynamiczny charakter pasują jednak do zestawienia świątecznych kolęd i pastorałek dla dzieci i właśnie dlatego znalazły się poniżej.

Pójdźmy wszyscy do stajenki

Utrzymana w marszowym charakterze kolęda Pójdźmy wszyscy do stajenki po raz pierwszy pojawiła się w XVIII wieku. Co prawda autor tekstu i melodii nie jest znany, ale poprzez wartką dynamikę piosenka przetrwała do czasów współczesnych i jest chętnie podśpiewywana przy świątecznym stole przez najmłodsze pokolenia.

Tekst:

Pójdźmy wszyscy do stajenki, do Jezusa i Panienki
Powitajmy Maleńkiego i Maryję Matkę Jego
Powitajmy Maleńkiego i Maryję Matkę Jego

Witaj, Jezu ukochany, od Patriarchów czekany
Od Proroków ogłoszony, od narodów upragniony
Od Proroków ogłoszony, od narodów upragniony

Witaj, Dzieciąteczko w żłobie, wyznajemy Boga w Tobie
Coś się narodził tej nocy, byś nas wyrwał z czarta mocy
Coś się narodził tej nocy, byś nas wyrwał z czarta mocy

Witaj Jezu nam zjawiony, witaj dwakroć narodzony
Raz z Ojca przed wieków wiekiem, a teraz z matki człowiekiem
Raz z Ojca przed wieków wiekiem, a teraz z matki człowiekiem

Dzisiaj w Betlejem

Słowa kolędy Dzisiaj w Betlejem ukazały się po raz pierwszy w śpiewniku księdza Jana Siedleckiego – misjonarza. Był to XIX wiek. Co ciekawe, utwór o tożsamej melodii i tekście istnieje również w tradycji ukraińskiej i białoruskiej. Zdecydowanie jest to jedna z najchętniej śpiewanych przez dzieci kolęd.

Tekst:

Dzisiaj w Betlejem, dzisiaj w Betlejem
wesoła nowina,
że Panna czysta, że Panna czysta
porodziła Syna.

Chrystus się rodzi, nas oswobodzi,
Anieli grają, króle witają,
pasterze śpiewają, bydlęta klękają,
cuda, cuda ogłaszają.

Maryja Panna, Maryja Panna
Dzieciątko piastuje,
i Józef stary, i Józef stary
Ono pielęgnuje.

Chrystus się rodzi…

Choć w stajeneczce, choć w stajeneczce
Panna syna rodzi
Przecież On wkrótce, przecież On wkrótce ludzi oswobodzi

Chrystus się rodzi…

I Trzej Królowie, i Trzej Królowie
od wschodu przybyli
I dary Panu, i dary Panu
kosztowne złożyli

Chrystus się rodzi…

Przybieżeli do Betlejem

Kolęda Przybieżeli do Betlejem powstała w XVII wieku. Od tego czasu pojawiała się w różnych wersjach, ale dzisiaj nie ma chyba polskiego domu, który nie zna jej słów i rytmicznej melodii. Radosna, pełna wiary i nadziei kolęda towarzyszy wielu pokoleniom Polaków.

Tekst:

Przybieżeli do Betlejem pasterze,
Grając skocznie Dzieciąteczku na lirze.
Chwała na wysokości,
Chwała na wysokości,
A pokój na ziemi.
Chwała na wysokości,
Chwała na wysokości,
A pokój na ziemi.

Oddawali swe ukłony w pokorze
Tobie z serca ochotnego, o Boże!
Chwała na wysokości… x 2

Anioł Pański sam ogłosił te dziwy,
Których oni nie słyszeli, jak żywi.
Chwała na wysokości… x 2

Dziwili się napowietrznej muzyce
i myśleli, co to będzie za Dziecię?
Chwała na wysokości… x 2

Świeć gwiazdeczko mała świeć

Kolejne miejsce w zestawieniu zajmuje znana i lubiana przez dzieci pastorałka Świeć gwiazdeczko mała świeć z XVIII wieku. Jej najpopularniejszą współczesną odsłoną jest wersja wykonywana przez religijny zespół – Arkę Noego. Tekst traktuje o odnajdywaniu drogi do nowonarodzonego Pana Jezusa.

Tekst:

Zaprowadź mnie, prosto do Betlejem.
Zaprowadź mnie, gdzie Bóg narodził się.
Zaprowadź mnie, nie mogę spóźnić się,
Nie mogę spóźnić się.

Świeć gwiazdeczko mała świeć,
Do Jezusa prowadź mnie.
Świeć gwiazdeczko mała świeć,
Do Jezusa prowadź mnie.

Narodził się, Bóg zstąpił na Ziemie.
Narodził się, by uratować mnie.
Narodził się i nie zostawił mnie.

Świeć gwiazdeczko mała świeć…

Czekaja tam, Józef i Maryja.
Śpiewają nam, śpiewają gloriia.
To gloriia, święta historii.

Świeć gwiazdeczko mała świeć…

Zaprowadź mnie, prosto do Betlejem.
Zaprowadź mnie, gdzie Bóg narodził się.
Zaprowadź mnie, nie mogę spóźnić się.
Nie mogę spóźnić się.

Świeć gwiazdeczko mała świeć…

Gore gwiazda Jezusowi

Według doniesień tekst pastorałki Gore gwiazda Jezusowi znalazł się w XVIII-wiecznym rękopisie krakowskiego klasztoru Sióstr Karmelitanek. Dzisiaj, podobnie do poprzedniczki, najbardziej znanym wykonaniem tej kolędy może pochwalić się zespół Arka Noego. Najchętniej sięgają po nią mieszkańcy Podhala, Podkarpacia i Lubelszczyzny, w tym oczywiście dzieci.