Jak fotografować gwiazdy? Fotografia nocnego nieba dla początkujących

Piękne zdjęcia nocnego nieba to kwestia techniki. Sekret uzyskiwania nieskazitelnych nocnych krajobrazów nie tkwi w obiektywie szerokokątnym, wysokiej klasy teleskopie ani nowym aparacie. Te narzędzia oczywiście mogą pomóc, ale bez techniki, odpowiedniej kompozycji i wiedzy na temat efektywnego korzystania z aparatu daleko nie zajdziesz. Niezależnie od tego, czy jesteś początkującym, średniozaawansowanym czy zaawansowanym fotografem, ważne jest, aby skupić się na podstawach dobrej astrofotografii. Sprawdź nasze wskazówki i dowiedz się, jak fotografować gwiazdy.

Jak fotografować gwiazdy? Podstawy astrofotografii

Definicja mówi, że astrofotografia to fotografia ciał astronomicznych i wydarzeń na niebie, w tym gwiazd, księżyca, słońca, planet, asteroid i galaktyk. Jednak fotografia nocna, zawierająca duże połacie nieba z gwiazdami, jest również uważana za astrofotografię.

Zatem generalnie można uznać, że celem astrofotografii jest po prostu uchwycenie piękna kosmosu. Od gwiazd tworzących obrazy na nocnym niebie, poprzez barwne mgławice, aż po dalekie galaktyki – wszystko to jest dostępne dla Twojego obiektywu, jeśli tylko wiesz, jak się do tego zabrać. Nawet jeśli nie jesteś profesjonalnym fotografem, ale masz pasję do odkrywania kosmosu, astrofotografia jest dla ciebie idealnym zajęciem, gdzie te dwa światy mogą się spotkać.

zdjęcia gwiazd

Idealne warunki do fotografowania gwiazd: wskazówki dla początkujących fotografów

Idealne warunki do fotografowania gwiazd mogą znacząco różnić się od tych, które znamy z fotografii dziennej. Kiedy decydujesz się fotografować niebo, musisz zwrócić uwagę na kilka kluczowych czynników, które mogą wpłynąć na jakość twoich zdjęć.

Pogoda

Pierwszym istotnym czynnikiem jest pogoda i jasność nieba. Bezchmurne niebo jest oczywiście najbardziej pożądane, bo nawet cienka warstwa chmur może wpływać na jakość Twoich zdjęć. Dlatego pamiętaj, aby sprawdzić prognozę pogody podczas planowania sesji zdjęciowej.

Fazy księżyca

Drugą kwestią, którą musisz sprawdzić, są fazy Księżyca. Po wybraniu gwiazdy lub konstelacji, którą chcesz sfotografować, wyszukaj fazy Księżyca i konstelacje za pomocą aplikacji takich jak Star Walk (na iPhone’a) lub bezpłatną Google Sky Map (na Androida), które pokazują widok nieba z określonych miejsc o dowolnej porze nocy. 

Księżyc w pełni jest najbardziej popularną fazą Księżyca do fotografowania, ale w przypadku fotografii gwiazd może przeszkadzać i być jak potężna latarnia na nocnym niebie, która „zamazuje” gwiazdy swoim blaskiem. Dlatego najlepszym czasem, aby uchwycić bardzo szczegółowo konstelacje gwiazd jest nów lub faza księżyca, kiedy jego blask jest minimalny.

Przyjrzyjmy się jednak dokładniej temu, która faza księżyca  jest najlepsza do fotografowania nocnego nieba.

  • Księżyc w nowiu: jeśli chcesz sfotografować Drogę Mleczną lub uchwycić słabsze gwiazdy i pejzaże gwiezdne, rób zdjęcia przy nowiu. Wada: słabe oświetlenie zwiększa szum lub nieprawidłowe piksele, które mogą wystąpić przy typowych ustawieniach krajobrazu nocnego, takich jak wysokie ISO i długi czas naświetlania. Fotografowanie przy nowiu, w przeciwieństwie do jasnego światła księżyca w pełni, pozwala na wyeksponowanie ciemnych sylwetek obiektów  na rozgwieżdżonym niebie.
  • Księżyc w pełni: fotografowanie przy księżycu w pełni, który jest nisko na niebie, służy oświetleniu pierwszego planu sceny i zagłuszeniu potencjalnego zanieczyszczenia światłem, ale ta technika nie zawsze jest idealna do fotografii nieba, ponieważ zasłania słabe gwiazdy.
  • Kwartał lub Półksiężyc: Chcesz mieć to, co najlepsze z obu światów — szczegółowy pierwszy plan i rozgwieżdżone niebo? Rozważ fotografowanie z półksiężycem lub ćwierćksiężycem za sobą, aby oświetlić pierwszy plan sceny. Jeśli patrzysz na zachód, strzelaj wczesną nocą (kiedy księżyc jest nisko na wschodnim niebie). Jeśli patrzysz na wschód, rób zdjęcia wczesnym rankiem (kiedy księżyc jest nisko na zachodnim niebie). 

Wybór miejsca

Trzecim istotnym elementem, który wpływa na jakość zdjęć nocnego nieba jest „zanieczyszczenie światłem”. Miasta i ich światła mogą znacznie zasłonić widoczność gwiazd. Dlatego dla najlepszych efektów warto wyjechać poza miasto, gdzie światło sztuczne nie wpływa na nasze niebo.

Aktywność astronomiczna

Czwartym, ale nie mniej ważnym czynnikiem, jest aktywność astronomiczna, taka jak przeloty meteorów, które mogą dodać dodatkowego blasku do twoich zdjęć.

fotografowanie gwiazd

Fotografia gwiazd – jaki sprzęt jest potrzeby?

Jaki aparat wybrać do fotografowania gwiazd?

Na wstępie musimy sobie powiedzieć, że nie ma czegoś takiego, jak najlepszy czy idealny aparat do robienia zdjęć gwiazdom. Właściwie prawie każdy aparat może być używany do fotografowania nocnego nieba, tylko po prostu niektóre będą miały większe ograniczenia niż inne, a co za tym idzie dadzą inny efekt. Nawet niektóre smartfony mogą generować przyzwoite zdjęcia Drogi Mlecznej , jeśli fotografujesz ją z miejsca oddalonego od zanieczyszczenia świetlnego. Bo pamiętajmy, że aparat to nie wszystko.

Jednak oczywiście istnieją pewne cechy, które będą sprzyjać dobrym zdjęciom nocnego nieba i na które należy zwrócić uwagę przy wyborze aparatu do astrofotografii. Zacznijmy więc od nich.

Zazwyczaj każde urządzenie używane do obrazowania nocnego nieba będzie musiało wykonywać długie ekspozycje, mieć możliwość zdalnego wyzwalania migawki i kontrolę ISO (w celu zmiany czułości na światło). Oprócz tego dobrze, jeśli Twój aparat wytrzyma niskie temperatury, będzie posiadać specjalne funkcje kontroli drgań (choć i tak statyw jest właściwie koniecznością) i redukcji szumów oraz będzie miał odpowiednio dużą pojemność baterii, która pozwoli na długotrwałe użytkowanie.

Na jakie cechy warto zwracać uwagę przy wyborze obiektywu do zdjęć?

Następnym krokiem jest wybór obiektywu do astrofotografii. Podczas gdy większość głównych producentów ma doskonały asortyment najwyższej jakości szkła, nie wszystkie modele aparatów obsługują pełną gamę obiektywów ze względu na różnice w typach mocowania. Podczas fotografowania w astrofotografii należy szukać jasnych obiektywów z szerokim otworem względnym oraz doskonałą ostrością optyczną i wyrazistością. Połącz to z korpusem aparatu, który dobrze radzi sobie z wysokimi ISO i szumami obrazu, i powinieneś być gotowy do pracy. Możesz oczywiście zdecydować się na obiektyw szerokokątny, jeśli zależy Ci na tym typie zdjęć.

Sprawdź wszystkie obiektywy dostępne w x-komie

Statyw fotograficzny

Prawdopodobnie najważniejszym akcesorium fotograficznym, które pomoże Ci robić zdjęcia gwiazd, jest statyw. Dzieje się tak dlatego, że musisz trzymać aparat całkowicie nieruchomo przez przynajmniej kilka sekund, a nie ma możliwości osiągnięcia tego trzymając go w dłoni. Oczywiście, jeśli chcesz postawić aparat na kamieniu lub czymś innym niż statyw, jest to wykonalne, ale nie ma co ukrywać, że statyw to świetny sposób na ulepszenie fotografii na wiele sposobów, więc powinieneś po prostu go kupić.

Wybierając statyw zwróć uwagę, aby był mobilny, stabilny i ciężki oraz idealnie dopasowany do rozmiarów sprzętu, który zamierzasz na nim postawić.

Przeczytaj też:

Sprawdź pełną ofertę statywów w x-komie

Zdalne wyzwalanie migawki

Zdalne wyzwalanie migawki to narzędzie, które działa jak zewnętrzny przycisk migawki w aparacie. Najprostsze zdalne migawki to po prostu kabel z jednym przyciskiem, który podłączasz do aparatu. Bardziej zaawansowane modele, zwane interwałometrem, które pozwalają na ustawienie sekwencji strzałów w czasie. Na przykład możesz ustawić aparat tak, aby robił 100 zdjęć po 30 sekund każde.

Powód, dla którego potrzebujesz zdalnego wyzwalania migawki do robienia zdjęć gwiazd, jest dwojaki. Po pierwsze, nawet gdy aparat jest ustawiony na statywie, naciśnięcie spustu migawki może spowodować niewielkie poruszenia, które skutkują rozmyciem obrazu. Zdalne wyzwalanie migawki eliminuje ten problem.

Drugim powodem jest to, że większość aparatów wymaga zdalnego wyzwalania migawki w przypadku ekspozycji dłuższych niż 30 sekund podczas fotografowania w trybie zwanym zwykle „BULB”, w którym migawka pozostaje otwarta tak długo, jak długo naciskasz spust migawki.

Przy zakupie upewnij się, że wybierasz model zgodny z marką i numerem modelu Twojego aparatu. Zanim zainwestujesz w zdalne wyzwalanie migawki, sprawdź także, czy Twój aparat ma Wi-Fi i towarzyszącą mu aplikację na smartfona. Jeśli tak, prawdopodobnie możesz używać telefonu jako zdalnego wyzwalania migawki.

Sprawdź wyzwalacze fotograficzne w x-komie

Fotografowanie gwiazd: ustawienia aparatu

Masz już wybrany sprzęt, dzień, miejsce i konstelację, którą chcesz fotografować. Czas na kwestie techniczne, a więc ustawienia aparatu, które pomogą Ci uchwycić jak najwięcej detali nocnego nieba. Zrozumienie tych ustawień i ich wpływu na zdjęcie jest kluczowe do osiągnięcia zadowalających wyników.

Tryb Manualny (M)

Podstawą fotografii gwiazd jest pełna kontrola nad ustawieniami aparatu. Żeby ją mieć, musisz skorzystać z trybu manualnego, który umożliwia dostosowanie wszystkich kluczowych parametrów, takich jak przysłona, czas naświetlania i ISO. W tym trybie możesz samodzielnie decydować o wartościach tych parametrów, co pozwala na twórcze eksperymentowanie.

Czas Naświetlania

Czas naświetlania odnosi się do czasu, przez jaki migawka aparatu jest otwarta, co pozwala na wpuszczenie światła do sensora. Fotografując gwiazdy, zwykle potrzeba długiego czasu naświetlania. Przykładowo 20 sekund może być dobrym punktem wyjścia. Jednak pamiętaj, że w przeciwieństwie do scen nieruchomych, gwiazdy ciągle przesuwają się po niebie. Dlatego tutaj warto trzymać się reguły 500, która mówi, że maksymalny czas naświetlania, aby gwiazdy pozostały punktami a nie smugami, wynosi 500 podzielone przez ogniskową obiektywu. Otrzymany wynik da nam orientacyjny czas naświetlania, który powinien zagwarantować nieporuszone zdjęcia. Przykładowo, dla obiektywu o ogniskowej 20 mm: 500 : 20 = 25 sekund.

Przysłona

Przysłona, wyrażona wartością f/, kontroluje ilość światła wpadającego do aparatu. W tym przypadku możemy powiedzieć, że jest to nasza osobista brama do gwiazd. Im szersza, tym więcej światła wpadnie do naszego aparatu. Zatem ustaw przysłonę na najniższą możliwą wartość (największy otwór), aby wpuszczać jak najwięcej światła do aparatu. Zazwyczaj obiektywy o wartości f/2.8 lub mniej są najbardziej odpowiednie do fotografii nocnej.

ISO

Ustawienie odpowiedniej czułości jest trudne, ponieważ zależy ona od stopnia zanieczyszczenia światłem, światła odbijanego przez Księżyc, używanego obiektywu, lokalizacji oraz dnia. Pamietaj, że im wyższe ISO, tym więcej widzimy, ale także zwiększa się ryzyko, że coś pójdzie nie tak. W przypadku ISO, to „coś”, co może pójść nie tak, to szumy na zdjęciach lub zbytnia ziarnistość.

Dla początkujących poleca się zacząć od ISO w okolicach 800-3200. Możesz np. zacząć od czułości ISO 1600 i dostosowywać ją, aby zobaczyć, jak wpływa to na wyniki. Przed eksperymentowaniem z czułością ISO upewnij się, że przysłona i czas naświetlania są odpowiednio skonfigurowane. Jeżeli dysponujesz aparatem z nowszej generacji, możesz pokusić się o wyższe wartości ISO – Twoje zdjęcia będą zawierały więcej szczegółów.

Balans Bieli

Balans bieli pozwala kontrolować, jak aparat interpretuje różne typy światła. Im niebo jest czystsze i im dalej od świateł miasta będziesz, tym balans bieli może być ustawiony na wyższą temperaturę barwową i chłodniejsze źródła światła np. na światło dzienne.Dla fotografii gwiazd zwykle poleca się ustawienie balansu bieli na „światło dzienne” lub „auto”, chyba że chcesz osiągnąć specyficzny efekt artystyczny.

Choć wiele osób korzysta z automatycznego balansu bieli, astrofotografowie często wolą ustawiać go ręcznie. W terenie aby oddać naturalną kolorystykę gwiazd najlepiej jest ustawić WB w okolicach 4500-5500 kelwinów. Ewentualnie gdy nasz aparat nie umożliwia regulowania tak dokładnie tego parametru, można posłużyć się predfiniowanym ustawieniem „światło słoneczne”, zazwyczaj oznaczone w formie słoneczka.

Podsumowanie

Najważniejszym elementem tych ustawień jest 25-sekundowa ekspozycja. Ekspozycja dłuższa niż około 25 sekund zacznie pokazywać ślady gwiazd. 

Możesz zrobić to zdjęcie prawie za każdym razem przy tych ustawieniach:  25-sekundowa ekspozycja, f/2,8, ISO 1600. Jeśli twój obiektyw nie otwiera się do f/2.8, możesz wypróbować 30 sekund przy f/4 z czułością ISO 1600.

Pamiętaj, że są to tylko wyjściowe ustawienia. Najlepsze rezultaty osiągniesz eksperymentując i dostosowując ustawienia do konkretnej sytuacji i sprzętu. Praktyka czyni mistrza!

Stary człowiek i gwiazdy

Kompozycja w fotografii gwiazd

W astrofotografii, podobnie jak w innych formach fotografii, kompozycja jest kluczowa. Mimo że wydaje się, że wystarczy ustawić nakierowany na niebo aparat i wszystko jest załatwione, to nie takie proste. Jeśli chcesz, żeby zdjęcie nocnego nieba było naprawdę interesujące, a nie przedstawiało tylko jasnych, niewiele mówiących, punktów na ciemnym tle, trzeba się trochę napracować.

Wybierz interesujący fragment nieba, który chcesz podkreślić. Czy to będzie Droga Mleczna, konkretna konstelacja czy planeta, zdecyduj co chcesz aby było głównym tematem zdjęcia. Pamiętaj o zasadzie trójpodziału – umieszczenie punktu zainteresowania w jednym z punktów przecięcia dzielących obraz na trzy części może pomóc stworzyć bardziej dynamiczne i interesujące zdjęcie. Używanie naturalnych elementów, takich jak drzewa, góry, czy budynki, może dodać zdjęciu głębi i kontekstu. Ważne jednak, żeby ten pierwszy plan nie zajmował więcej niż jedną trzecią kadru, ale też raczej nie mniej niż jedną czwartą jego wysokości.

Łapanie ruchu: długie ekspozycje i star trails

Długie ekspozycje to klucz do fotografowania gwiazd, ale mogą być również użyte do stworzenia efektu „śladów gwiazd” (star trails). Jest to efekt wizualny, który pokazuje ruch gwiazd na niebie spowodowany obrotem Ziemi. Aby to osiągnąć, potrzebujesz bardzo długiej ekspozycji – od kilku minut do nawet kilku godzin. Pamiętaj, że do tak długich ekspozycji statyw i zdalny wyzwalacz to konieczność, aby uniknąć drgań aparatu.

Zamiast stosować długotrwałe naświetlanie jednej klatki, co niesie ryzyko prześwietlenia niektórych części kadru i powoduje szum przez rozgrzewaną matrycę, zaleca się wykonanie serii zdjęć z nieco krótszymi czasami naświetlania. Optymalne rezultaty osiągniesz, wykorzystując funkcję zdjęć poklatkowych z ustalonym minimalnym odstępem czasowym (interwałem) między poszczególnymi ujęciami. Później te zdjęcia można skomponować razem za pomocą programu graficznego, na przykład bezpłatnym Startrails.

fotografia nocna

Postprodukcja: ulepszanie Twoich gwiezdnych zdjęć

Po wykonaniu zdjęć, czas na obróbkę. Postprodukcja nie jest oczywiście punktem obowiązkowym, ale jest elementem, który pomoże Ci wyciągnąć jak najwięcej detali z Twoich zdjęć. W programach do obróbki zdjęć, np. Adobe Lightroom czy Photoshop, możesz dostosować takie parametry jak jasność, kontrast, nasycenie, a także redukcję szumów i korekcję aberracji chromatycznej. Możesz także zastosować technikę stosowania warstw, aby skomponować kilka zdjęć w jedno, co może pomóc wydobyć więcej detali i stworzyć bardziej złożone obrazy.

Jak fotografować gwiazdy? Praktyka czyni mistrza

Astrofotografia to dziedzina pełna wyzwań i łatwo jest popełnić błędy, zwłaszcza na początku. Powyższe wskazówki, to tylko kierunek, który można przyjąć zaczynając przygodę z astrofotografią. Tak naprawdę o każdym z tych zagadnień można stworzyć osobny artykuł.

Najczęstsze błędy początkujących fotografów gwiezdnego nieba to niewłaściwe ustawienia aparatu, brak ostrości, błąd w kompozycji lub nieodpowiednie warunki do fotografowania. Aby uniknąć tych błędów, najważniejsze jest zdobycie solidnej wiedzy i praktyka. Poświęć czas na naukę zasady działania aparatu, zrozumienie podstaw astrofotografii i ćwiczenia. Nie zrażaj się, jeśli na początku nie wszystko pójdzie zgodnie z planem – każda próba jest cenną lekcją i krokiem do stworzenia doskonałych zdjęć gwiazd.

Fotografujesz? Filmujesz? Tworzysz w social mediach? Odwiedź naszą Strefę Twórcy, aby znaleźć więcej podobnych poradników, inspiracji oraz sprzętowych porad. Przeczytasz tam np.:

Nie masz jeszcze aparatu? Sprawdź ofertę aparatów fotograficznych w x-komie