Narodowy Spis Powszechny 2021 – do kiedy trwa, jaka kara grozi? Wszystko, co musisz wiedzieć

Narodowy Spis Powszechny w Polsce odbywa się raz na 10 lat. Kolejny rozpoczął się 1 kwietnia w 100. rocznicę pierwszego spisu powszechnego w Rzeczypospolitej Polskiej. Spis powszechny jest obowiązkowy i dzięki niemu dowiemy się między innymi czy Polska wciąż liczy 38 mln obywateli. Sprawdźcie gdzie i jak przystąpić do spisu, na jakie pytania trzeba odpowiedzieć i jakie kary wiążą się z niewykonaniem tego obywatelskiego obowiązku.

Narodowy Spis Powszechny – co to jest?

Spis ludności to badanie statystyki ludności na określonym terytorium, mające na celu zbieranie informacji o jej stanie i strukturze. W przypadku wielu cech demograficzno-społecznych, jak np. wyznanie, narodowość czy stopień niepełnosprawności, spisy powszechne są dla państwa jedynym źródłem danych.

Spisy realizowane są zgodnie z zaleceniami i standardami organizacji międzynarodowych, jak UE i ONZ, co umożliwia dokonywanie porównań międzynarodowych. Zgodnie z Art. 4 Rozporządzenia (WE) Nr 763/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9.07.2008 r. w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań, państwa członkowskie UE zobligowane są do zbierania danych statystycznych. To na podstawie spisów ludności i ustalonej w ten sposób liczby mieszkańców danego kraju, przyznawane są dotacje unijne oraz liczba miejsc w Parlamencie Europejskim.

Powszechny spis ludności powinien spełnić kilka warunków. Jednym z nich jest powszechność, co oznacza, że powinien obejmować całą ludność zamieszkującą określone terytorium. Kolejny określany jest mianem jednoczesności, tzn., że spis powinien być przeprowadzony w wyznaczonym czasie. Jest jeszcze warunek imienności, a więc każda spisywana osoba powinna podać swoje imię i nazwisko. Dodatkowo w Polsce stosuje się zasady periodyczności – to oznacza, że spisy odbywają się wg zaleceń ONZ co 10 lat, oraz bezpośredniości – odpowiedzi na pytania udziela osoba spisywana, jedynie w wyjątkowych sytuacjach mogą zrobić to jej najbliżsi domownicy.

W Polsce procedura spisu powszechnego po raz pierwszy została uruchomiona w 1921 r. i od tego czasu jest przeprowadzana co dekadę. Tegoroczny Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021 został poprzedzony dwoma spisami próbnymi:

  • pierwszy odbył się w dniach od 1 do 31 października 2019 r., w dwóch województwach (po jednej gminie w każdym),
  • drugi z nich odbył się w dniach od 1 do 30 kwietnia 2020 r. w 16 gminach (po jednej w każdym województwie).

Gdzie dokonać Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2021? Czy można przez Internet?

Podstawową metodą Narodowego Spisu Powszechnego 2021 jest spis internetowy, czyli samospis. Dokonuje się go na stronie spis.gov.pl na własnym komputerze lub telefonie poprzez interaktywny formularz. Będzie on dostępny od 1 kwietnia, ale już dzisiaj można skorzystać z wersji demo.

Po raz pierwszy w historii polskiej statystyki publicznej samospis internetowy jest obowiązkowy. Metody uzupełniające to spis telefoniczny lub bezpośrednio przy pomocy rachmistrza spisowego.

Główny Urząd Statystyczny apeluje, by, jeśli tylko to możliwe, decydować się na spis internetowy. To pozwoli przyspieszyć całą procedurę, która ze względu na pandemię i tak została wydłużona.

Narodowy Spis Ludnosci 2021
Źródło: spis.gov.pl

Jak przystąpić do Spisu Powszechnego przez Internet?

Aby przystąpić do Spisu Powszechnego potrzeba urządzenia elektronicznego (telefonu, tabletu bądź komputera) z aktualną wersją jednej z popularnych przeglądarek internetowych oraz stałe połączenie z Internetem. Potem wystarczy zalogować się na stronę spis.gov.pl, tam zobaczymy pierwszą stronę formularza. Kwestionariusz z można wypełnić w ciągu 14 dni od daty pierwszego zalogowania się w systemie. Choć pytań jest sporo, cały proces uzupełniania danych w formularzu zajmuje mniej więcej kilkanaście minut.

Narodowy Spis Powszechny
Źródło: spis.gov.pl

Spis realizowany przez rachmistrza telefonicznie lub bezpośrednio

Osoby, które np. ze względu na zaawansowany wiek, stan zdrowia czy niepełnosprawność nie są w stanie samospisać się online zostaną spisani jedną z dwóch metod uzupełniających:

  • wywiadu telefonicznego wspieranego programem komputerowym (CATI)
  • wywiadu bezpośredniego prowadzonego przez rachmistrza spisowego i rejestrowanego na elektronicznym urządzeniu przenośnym (CAPI)

Jak sprawdzić rachmistrza?

Jeśli od 1 kwietnia 2021 r. do 30 czerwca 2021 r. do Twoich drzwi zapuka rachmistrz, masz obowiązek z nim porozmawiać. Można się spodziewać, ze taka sytuacja będzie wykorzystywana przez oszustów, dlatego dobrze wiedzieć, na co trzeba zwracać uwagę, aby uniknąć nieprzyjemnych sytuacji.

Pierwsze, na co należy zwrócić uwagę, to odpowiednia legitymacja, jaką bez wyjątków musi posługiwać się rachmistrz. Powinna ona zawierać m.in. trójwymiarowy hologram, a dokładny wzór takiej legitymacji znajdziecie na stronie Głównego Urzędu Statystycznego.

Jeśli cokolwiek wzbudzi Wasze podejrzenia, pamiętajcie, że przed wpuszczeniem rachmistrza do domu możecie najpierw dokonać telefonicznej weryfikacji, w celu sprawdzenia, czy osoba, która podaje się za rachmistrza, rzeczywiście nim jest. Zadzwonić można pod infolinię spisową lub do Wojewódzkich Biur Spisowych w wojewódzkich Urzędach Statystycznych lub właściwego Gminnego Biura Spisowego.

Do kiedy potrwa Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2021?

Spis rozpoczyna się 1 kwietnia 2021 roku i potrwa do 30 września 2021 roku, a nie 30 czerwca, jak wcześniej planowano.  Decyzję o wydłużeniu tego terminu podjął Sejm podczas nowelizacji ustawy o Narodowym Spisie Powszechnym ludności i mieszkań.

Spis Powszechny w 2021 – czy jest obowiązkowy?

Jak stanowi art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 9 sierpnia 2019 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2021 r. osoba fizyczna objęta spisem powszechnym jest obowiązana przeprowadzić samospis internetowy. Osoby, które nie będą mogły skorzystać z metody samospisu zostaną spisane pozostałymi dwoma metodami uzupełniającymi.

Spisem są objęci wszyscy mieszkańcy Polski – Polacy i cudzoziemcy a także Polacy mieszkający za granicą,  zarówno osoby fizyczne mające stały bądź tymczasowy adres, jak i ci, którzy nie posiadają miejsca zamieszkania.  Spis jest zatem obowiązkowy, nie można odmówić jego wykonania, a odmowa wiąże się z karą grzywny.

Oprócz tego, zgodnie z art. 28 ustawy o narodowym spisie powszechnym, osoby fizyczne przekazujące dane w ramach spisu powszechnego są obowiązane do udzielania dokładnych, wyczerpujących i zgodnych z prawdą odpowiedzi w zakresie informacji określonych w załączniku nr 1 do ustawy.

spis powszechny 2021

Narodowy Spis Powszechny 2021 – kara

Ewentualne kary związane z tegorocznym spisem powszechnym zostały zawarte w ustawie z dnia 29 czerwca 1995 r. o statystyce publicznej. Zgodnie z art. 57 tej ustawy, kto wbrew obowiązkowi odmawia wykonania obowiązku statystycznego albo udzielenia informacji w spisie powszechnym lub innym badaniu statystycznym podlega grzywnie. Taka kara może wynosić do 5 tys. zł i może nałożyć ją sąd.

Za przekazanie danych statystycznych niezgodnych ze stanem faktycznym również grozi grzywna, a także kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do 2 lat. W wypadku mniejszej wagi sprawca podlega grzywnie. Stanowi o tym art. 56 ustawy o statystyce publicznej.

Kara grzywny grozi też za przesłanie ankiety po terminie, czyli po 30 września 2021 roku.

Czego dotyczą pytania?

Pytania w kwestionariuszu pogrupowane są w bloki tematyczne. Całość formularza została skonstruowana w taki sposób, że aby przejść do kolejnego pytania, trzeba najpierw udzielić odpowiedzi na pytanie poprzedzające.

Nie ma zatem stałej liczby pytań. O tym, na ile z nich trzeba odpowiedzieć, decyduje sytuacja osoby udzielającej odpowiedzi, czyli np. jej wiek, status na rynku pracy, czas przebywania za granica kraju itp.

Pierwszy blok pytań dotyczy danych osoby dokonującej samospisu. Należy tam wpisać kolejno: Imię, Nazwisko, Drugie imię, PESEL (jeśli się go posiada), płeć oraz datę urodzenia.

Dane osobowe - spis powszechny
Źródło: demo.spis.gov.pl

Kolejny blok dotyczy ustaleniu adresu zamieszkania osoby, której dotyczy formularz. Należy tu wpisać: województwo, miejscowość, ulicę oraz np. czy podany adres jest stałym, czy czasowym adresem zamieszkania? Dane mają dotyczyć stanu z dnia 31 marca 2021 r. o godzinie 24:00.

Oprócz tego należy będzie podać informacje tyczące się kwestii mieszkaniowych. Chodzi w nich o ustalenie stanu naszego posiadania: rodzaju tytułu prawnego do zajmowanego mieszkania/domu, liczby osób mieszkających pod wskazanym adresem oraz tego, jak długo mieszkamy we wskazanym miejscu. W związku z tym trzeba odpowiedzieć na pytania: Z kim dzielony jest dom? Czy zamieszkujemy w lokum własnym, czy wynajętym? Kto jest właścicielem budynku, w którym mieszkamy? Czy jest do niego doprowadzona kanalizacja i woda z sieci? Kiedy dom został oddany do użytku? Pojawią się także pytania o korzystanie z odnawialnych źródeł energii i wiele innych.

W kolejnej części pojawią się też pytania bardzo osobiste. Trzeba będzie odpowiedzieć, czy dokonujący samospisu pozostaje w związku niesformalizowanym, podać narodowość, wykształcenie i wyznanie. Trzeba będzie także poinformować o swoich zarobkach.

Z pełną listą pytań można zapoznać się na stronie gov.pl

Loteria Spisu Powszechnego

Osoby, które od 1 kwietnia do 7 lipca 2021 r. dokonały spisu powszechnego w formie samospisu internetowego na stronie spis.gov.pl mogły wziąć udział w loterii. Uczestnicy otrzymali wówczas 10-znakowy Kod Potwierdzający Dokonanie Samospisu, który później mógł posłużyć do dokonania zgłoszenia do loterii na stronie loteria.spis.gov.pl.

Ostatnie losowanie nagród I i II go stopnia odbędzie się 9 lipca 2021 r., a wygrać można karty o wartości 500 zł i 1000 zł.

Losowanie nagród głównych w postaci 16 samochodów (po jednym na każde województwo) odbędzie się 14 lipca 2021 r. Nagrody zostaną wylosowane spośród wszystkich prawidłowych zgłoszeń oddanych w całym okresie ich przyjmowania.

_________________________________________________________________________

Sprawdź też: