Co to jest TBW? Co oznacza w dyskach SSD?

Co to TBW i jakie ma znaczenie w kontekście SSD?

TBW (ang. Total Bytes Written) to parametr, który oznacza całkowitą liczbę zapisanych (tera)bajtów w całym okresie eksploatacji dysku. Jego limit określa maksymalną ilość danych, jaką możesz zapisać na nośniku (zwykle) do utraty gwarancji. Brzmi poważnie, nieprawdaż?

Jest to współczynnik, który określa niejako wytrzymałość dysku SSD. Niejako, ponieważ nawet jeśli Twój nośnik osiągnie limit zapisu danych, nie jest to równoznaczne z pogorszeniem jego właściwości lub – co gorsza – końcem pracy. Często właśnie ten parametr jest mylony z rzeczywistym okresem prawidłowego działania dysku SSD. Mówiąc bardziej dosadnie: przekroczenie TBW nie oznacza, że SSD nadaje się jedynie na śmietnik.

Omawiany współczynnik jest jedynie wartością szacunkową. Testy popularnych portali technologicznych czy wyniki badań firm zajmujących się sprawdzaniem wytrzymałości dysków wykazały, że SSD mogą działać bez zarzutu nawet po wielokrotnym przekroczeniu TBW. Prędzej wymienisz dysk na nowy, zanim stary nośnik wyzionie ducha.

Dlaczego warto o tym wiedzieć? Raz, że TBW niekoniecznie jest wskaźnikiem prawdziwej żywotności SSD, więc to parametr, którym niespecjalnie musisz się martwić. Dwa: użytkownik, który nie ma o nim zielonego pojęcia, może uznać, że jedynym wyznacznikiem gwarancji jest ten podany w miesiącach/latach przez producenta. To może być prawdą jedynie w wyjątkowych przypadkach. Warto zdawać sobie z tego sprawę i nie sugerować się wyłącznie okresem gwarancyjnym.

Jak sprawdzić TBW dysku SSD?

Nie da się ukryć, że gdy zapoznasz się z definicją TBW, współczynnik ten wydaje się niezwykle istotny przy wyborze nośnika półprzewodnikowego. I rzeczywiście warto przed zakupem SSD sprawdzić, jaką wartość dla tego parametru ustalił producent (nie ma potrzeby, by obliczać ją samemu). Jest ona zależna od modelu dysku, ale także – choć nie zawsze! – jego pojemności (im większa, tym często wyższe TBW).

Z czego jeszcze wynikają różnice w żywotności dysków SSD? Wpływ na wytrzymałość ma w dużej mierze rodzaj zastosowanych w nośnikach kości NAND (SLC, MLC, TLC czy QLC – w kolejności od najbardziej do najmniej trwałych). Ponadto producenci stosują autorskie technologie, by zniwelować zużycie komórek, a co za tym idzie – wydłużyć okres żywotności SSD.

Jeśli nie możesz znaleźć stosownej informacji w specyfikacji w karcie produktu danego sklepu, udaj się na stronę producenta. Powinien znaleźć się tam komunikat ostrzegający o tym, że gwarancja jest uzależniona od współczynnika TBW. Z danych technicznych dowiesz się, ile on wynosi.

Jak obliczyć liczbę zapisów dysku dziennie (DWPD)?

Jakich informacji potrzebujesz, by obliczyć, ile gigabajtów danych możesz zapisać na SSD każdego dnia, by nie osiągnąć limitu TBW? Wystarczy, że wiesz o:

pojemności dysku (np. 1 TB);
okresie gwarancyjnym (np. 5 lat)
limicie zapisu danych (TBW).

Przykład: ile GB danych dziennie w takim razie możesz zapisać na objętym 5-letnią gwarancją dysku o pojemności 1 TB i współczynniku TBW na poziomie 600 TB (600 000 GB)? Zanim użyjesz jednego z poniższych wzorów, warto wiedzieć, czym jest parametr DWPD (ang. Disk Writes Per Day). Określa on liczbę zapisów dysku każdego dnia w całym okresie eksploatacji dysku. Uchodzi – podobnie jak TBW – za miarę wytrzymałości dysku. Oto, jak możesz wyliczyć ten współczynnik:

Liczba zapisów dysku dziennie = TBW dysku w TB × 1000 ÷ 365 dni × liczba lat × pojemność dysku w GB

W podanym przeze mnie przypadku będzie to zatem:

DWPD = 600 TB × 1000 ÷ 365 dni × 5 × 1000 GB

Uzyskasz wówczas wynik DWPD na poziomie ponad 0,328 TB, czyli możesz zapisać ok. 32% (prawie 33%) całej pojemności dysku każdego dnia (w sumie ponad 320 GB codziennie). Gdyby DWPD wyniosło w tym samym 1 TB SSD okrągłe 1, przełożyłoby się na możliwość zapisu 1 TB danych dziennie do końca okresu gwarancyjnego (5-letniego).

Możesz jednak wykorzystać prostszy wzór (użyję tego samego przykładu):

DWPD = TBW dysku w TB/GB ÷ okres gwarancji
600 TB (600 000 GB) ÷ 1825 dni (365 dni × 5 lat) = 328 GB (dziennie)

DWPD nierówne DWPD

Warto jeszcze wiedzieć, że np. 1 DWPD jest nierówne 1 DWPD, ponieważ liczba zapisów dysku dziennie jest zależna od pojemności dysku. Im jest ona większa w danym SSD, tym będziesz mógł zapisywać więcej danych każdego dnia przez cały okres gwarancyjny nośnika.

Jak obliczyć TBW?

Jeśli znasz wartość DWPD danego dysku, możesz łatwo wyliczyć TBW:

TBW = pojemność dysku (w TB/GB) × DWPD × 365 (dni) × długość gwarancji (w latach)

Czy TBW stosuje się także w dyskach HDD? Co to jest MTBF?

Nie, parametr TBW używa się wyłącznie w kontekście SSD. W przypadku HDD stosuje się zwykle inny współczynnik, a mianowicie MTBF (ang. Mean Time Between Failures), który zresztą podaje się także w nośnikach półprzewodnikowych. Oznacza on średni okres bezawaryjnej pracy dysku. Jest on jednak ustalany w określonych warunkach, które niekoniecznie mają wiele wspólnego z rzeczywistością. Na przykład dysk, który pracuje w wyższych temperaturach, może wykazać się krótszą żywotnością.

MTBF jest tak jak TBW wartością szacunkową, która nie zapewnia, że dysk będzie działać bezproblemowo przez określoną przez producenta liczbę godzin.

Parametr MTBF – w przeciwieństwie do współczynnika TBW – nie jest powiązany z gwarancją. W związku z tym przekroczenie ustalonej wartości nie wpływa na nią. W przypadku HDD kończy się ona po prostu po ustalonym okresie gwarancyjnym.

TBW a gwarancja – czy istnieje duże ryzyko jej skrócenia?

Nie, wartości TBW są zwykle tak wysokie, że większość użytkowników nie będzie w stanie przekroczyć ich przed upływem gwarancji, która wynosi w SSD najczęściej 3-5 lat. Znaczna część dostępnych na rynku modeli SSD cechuje się współzależnością TBW i okresu gwarancyjnego. Tylko w wybranych przypadkach producenci nie stosują żadnych ograniczeń.

Niektóre firmy zaczęły nawet zaniżać TBW, chociażby przez kryptowalutę Chia, ale nawet w takiej sytuacji współczynnik ten nadal jest względnie wysoki. Dla przeciętnego użytkownika nie ma właściwie żadnej realnej wartości. Co innego, gdy zaczniesz np. wydobywać Chia lub wykonywać operacje, które regularnie wymagają zapisu bardzo dużej ilości danych.

Niemniej jednak przed zakupem SSD warto zwrócić uwagę nie tylko na pojemność, szybkość zapisu i odczytu dysku, ale także na współczynnik TBW. I wiedzieć, co się z nim wiąże i czym jego przekroczenie może skutkować, by nie mieć potem niemiłej niespodzianki. Nawet jeśli ryzyko utraty gwarancji przed jej upływem jest stosunkowo niewielkie.

Owszem, TBW ma znaczenie w kontekście SSD, ale wcale nie tak duże, jak może się pierwotnie wydawać. Parametr ten nie powinien być zatem decydującym czynnikiem przy zakupie nośnika półprzewodnikowego.

Źródło: Western Digital, Kingston, Microsoft, opracowanie własne

Sprawdź również:

Poznaj pełną ofertę nośników SSD w x-komie