Suchoj Checkmate. Rosja mówi: szach i mat!

Hollywoodzka oprawa

Trzeba przyznać, że ktoś tam w Rosji położył trochę kapusty na stół i sprawą zajęli się spece od marketingu. Na dzień przed premierą samolotu Suchoj Checkmate w sieci ukazał się filmik zwiastujący wydarzenie. Wykorzystano w nim pilotów z kilku krajów, były też elementy lotnicze w postaci pasa startowego, śmigłowca, niski przelot zapewne inspirowany cały czas czekającym na debiut filmem „Top Gun: Maverick”. W końcówce filmu widzimy otwierające się drzwi hangaru i oświetlany z tyłu przez słońce zarys samolotu. Nie ma co. Wejście zrobili mocne.

Grono potencjalnych odbiorców samolotów Suchoj Checkmate jest nam przedstawiane wprost

Rosjanie w tańcu się nie !@#$%^&* i od razu łopatologicznie tłumaczą, komu chcieliby sprzedać nowy samolot. W pierwszych kadrach filmu zapowiadającego Checkmate mamy pokazane Zjednoczone Emiraty Arabskie, w następnym ujęciu Indie, w kolejnym Wietnam i na końcu Argentynę. To wydają się być kluczowi dla producenta samolotu klienci. W kolejnych kadrach wszyscy ubrani do tej pory po cywilnemu zakładają kombinezony lotnicze i spotykają się na jednym pasie startowym. Grono pilotów jest szersze i ma zapewne wskazywać, że liczba potencjalnych zamawiających jest znacznie większa Przyjrzyjmy się zatem realnym szansom na zakup samolotów przez wymienione kraje.

Zjednoczone Emiraty Arabskie

Zjednoczone Emiraty Arabskie już ustawiły się w kolejkę po zakup samolotów F-35. Amerykanie dość skrupulatnie pilnują tajników swoich najnowszych maszyn i wątpliwe jest, że zgodzą się na ich funkcjonowanie w towarzystwie rosyjskiego sprzętu. Przykład Turcji jasno pokazuje, że takie gierki są nie do przyjęcia.

Podstawową maszynę w lotnictwie ZEA jest F-16 w stosunkowo nowoczesnej odmianie. Wspierają go maszyny Mirage 2000 i logicznym kierunkiem rozbudowy lotnictwa o nowe samoloty z Fancji i USA. Zwłaszcza, że sprzęt z USA jest bardzo szeroko reprezentowany.

Indie a Suchoj Checkmate

Tutaj sprawa jest dość skomplikowana. O ile sprzęt rosyjski jest nadal mocno obecny w szeregach indyjskiej armii, o tyle na lotnictwie z Rosji Hindusi już się sparzyli. Przez wiele lat trwały prace nad dwumiejscową wersją samolotów Su-57, ale ostatecznie Indie się z tego programu wycofały. Najlepszy myśliwiec, jaki miała w swym arsenale Rosja, okazał się wielkim niewypałem. Czy Indie zdecydują się ponownie zaryzykować? Trudno powiedzieć, ale wydaje się, że na jakiś czas mają dość. Nie oznacza to oczywiście, że nie dojdzie do powrotu do rozmów. Indie dalej kupują od Rosjan samoloty i silniki i starają się umiejętnie balansować swym parkiem maszynowym między wschodem a zachodem.

Wietnam ciąży ku zachodowi, ale…

Kto by pomyślał, że dojdzie do takiej wolty, ale śmiało można zaryzykować tezę, że Wietnam zaczyna powoli zmieniać swoją orbitę i ciążyć ku zachodowi. Wszystkiemu winne Chiny. Oba kraje niezbyt za sobą przepadają i coraz wyraźniej widać ocieplenie stosunków dyplomatycznych z potencjalnymi przeciwnikami Chin na czele z USA. Mimo to za wcześniej jeszcze, by w ogóle marzyć o sprzedaży zaawansowanych samolotów do Wietnamu więc ten kierunek ma jakiś potencjał, ale o sprawie mówi się od roku 2015. Póki co w Wietnamie królują myśliwce rosyjskie z rodziny Su-27 i Checkmate śmiało by się wpisał w całą układankę.

Argentyna brzytwy się chwyci, a Suchoj Checkmate może być strzałem w dziesiątkę

Argentyna ma poważny problem z zakupem nowoczesnych samolotów. Wszelkie próby są skutecznie blokowane przez Wielką Brytanię, która mając swoje podzespoły w najnowocześniejszych samolotach, może w każdej chwili zablokować potencjalną sprzedaż. Brytyjczycy mają w pamięci eskapadę, jaką musieli urządzić na Falklandy, i wcale nie chce im się jej powtarzać.

Zakusy na argentyński kontrakt mają również Chiny, ale w porównaniu z Suchoj Checkmate, jaki by on nie był, JF-17 wypadają blado. Argentynę mogłaby skusić wizja posiadania lepszych samolotów niż sąsiedzi, z którymi nie zawsze jest im po drodze. Warto obserwować ten kierunek.

Co wiemy o Checkmate z wcześniejszych przecieków

W przeciwieństwie do innego rosyjskiego myśliwca 5. generacji, czyli Su-57, maszyna Checkmate ma być samolotem jednosilnikowym. Na pierwszym filmie promocyjnym pokazano nam umiejscowioną pomiędzy ustawionymi pod kątem statecznikami pionowymi jednostkę napędową, pracującą w trybie dopalania. W kilka sekund zaprezentowano również prace systemu zmniejszania średnicy dyszy wylotowej silnika odrzutowego.

Generalnie nie odkryjemy Ameryki, jeśli napiszemy, że Suchoj Checkmate wyglądem przypomina samoloty F-35 Lightning II. Trudno się temu dziwić. Zasady związane z technologią stealth są znane już od czasów F-117 Nighthawk i obowiązują wszystkich, więc podobieństwa są naturalne. Samolot najpewniej przenosić będzie uzbrojenie w wewnętrznych komorach, ale ich ilość, rozmiar i pojemność nie są znane. Zastanawiający jest chwyt powietrza do silnika umiejscowiony pod kadłubem. Póki co nie wiemy, czy zastosowano jakieś metody na maskowanie łopat turbin silnika, które tak lubią wychwytywać radary. Należy przypuszczać, że sięgnięto po jedno ze znanych rozwiązań, ale które -trudno stwierdzić. Dość powiedzieć, że samo umiejscowienie chwytu powietrza i jego układ mają wpływ na to, ilukrotną prędkość dźwięku samolot osiągnie.

Suchoj Checkmate. Dużo pytań i mało odpowiedzi

Pierwsze zdjęcia samolotu pojawiły się w sieci w połowie lipca. Wtedy jeszcze nie było wiadomo, czy to tylko makieta, czy też gotowy do lotu prototyp. Nie wiemy również, czy Suchoj wyciągnął wnioski z programu Su-57. Ciągnie się on niemiłosiernie długo, samolot dalej nie jest gotowy, brakuje do niego docelowych silników, a produkcja seryjna jest dyskusyjna. Nie ma również na niego klientów zagranicznych. Czy Checkmate będzie w stanie wzbić się w przestworza odpowiednio szybko i bez wspomnianych powyżej problemów starszego brata?

Nie znamy również odpowiedzi na pytanie o stopień zaawansowania samolotów Checkmate na tle Su-57. Jak bardzo okrojonym myśliwcem będzie Suchoj Checkmate? Prezentowane w promocyjnym wideo kraje poza ZEA nie należą do majętnych. W związku z powyższym cały program może okazać się niezłym chwytem marketingowym, a do ewentualnego sukcesu droga może być długa i wyboista. Pamiętajmy również o tym, że Rosjanie cały czas opowiadają o zainteresowaniu samolotami Su-57E (wersja eksportowa) przez kilka krajów, choć na opowiadaniu cała sprawa się jak na razie kończy.

Wielka prezentacja. Suchoj Checkmate ujawniony

20 lipca podczas MAKS 2021 doszło do oficjalnej prezentacji samolotu, a raczej jego makiety. Już to świadczy o tym, jak daleka droga przed Rosjanami. Według UAC (United Aircraft Corporation) produkcja seryjna samolotów ma ruszyć w roku 2026, a poprzedzić ją ma pierwszy lot zaplanowany na rok 2023. Czyli Rosjanie dają sobie dwa lata na przekucie makiety w gotowy produkt. Mało czasu.

W trakcie prezentacji jasno stwierdzono, że Suchoj Checkmate to lekka platforma, a zatem w teorii mogłaby wpisać się w klasyczny hi-lo mix i zastąpić samoloty MiG-29 w rosyjskim lotnictwie. Cięższe maszyny z rodziny Su-27 byłyby zastąpione przez Su-57. Według zapewnień prezesa UAC firma zamierza w przeciągu najbliższych 15 lat wyprodukować 300 lekkich myśliwców.

Według udostępnionej prezentacji Checkmate ma być efektywną kosztowo maszyną z wysokim potencjałem modernizacyjnym. Przy jego opracowywaniu miano sięgnąć po wszystkie najnowsze techniki komputerowe, w tym po wirtualne testy, z czego korzystali Amerykanie i Szwedzi przy produkcji nowej maszyny szkolnej T-7 Red Hawk.

Loty z dowolnego miejsca na świecie

Checkmate ma być przystosowany do operowania z dowolnego lotniska na świecie, w tym z tych wysoko położonych. Otwarta architektura i szeroki wachlarz opcji mają zapewnić dostosowanie platformy do zamawiającego. Maszynie towarzyszyć ma system logistyczny Matrioszka pozwalający organizować utrzymanie poszczególnego samolotu od strony logistycznej. Ciekawe, czy jest skuteczniejszy od systemu ALIS z F-35, który okazał się niewypałem, i Amerykanie już musieli wymyślić inny. Na pokładzie samolotu miano również zintegrować sztuczną inteligencję.

Napęd i możliwości

Silnik ma cechować się wektorowaniem ciągu oraz zapewniać bardzo korzystny stosunek mocy do masy. Ma to pozwolić na skrócenie rozbiegu i dobiegu. Samolot ma z łatwością operować przy przeciążeniach do 8G oraz utrzymywać prędkość naddźwiękową przy manewrowaniu.

Rosjanie zachwalają Checkmate jako samolot z największym udźwigiem w swojej klasie (zakładamy, że chodzi o komory wewnętrzne, a nie podwieszenia zewnętrzne i komory wewnętrzne) oraz wysoką długotrwałością lotu.

Prędkóść maksymalna ma wynosić Mach 1.8, a zasięg bez dodatkowych zbiorników paliwa2800 kilometrów. Ładunek użyteczny wynieść ma 7400 kilogramów.

Systemy elektroniczne na pokładzie Suchoj Checkmate

Na pokładzie znalazła się oczywiście stacja radiolokacyjna AESA oraz pasywne systemy pozwalające namierzać przeciwnika. Radar w podstawowej konfiguracji ma umożliwiać zaatakowanie do 6 przeciwników na raz i śledzić do 30 celów. Układ komputerowy, zintegrowane z nim oprogramowanie oraz odpowiednia aranżacja komór uzbrojenia mają pozwalać na przenoszenie szerokiego wachlarzu bomb i pocisków znajdujących się w arsenale rosyjskiej zbrojeniówki.

W trakcie walki powietrznej pilota wspierać ma sztuczna inteligencja, a w konfiguracji stealth w komorach przenoszone może być do pięciu pocisków klasy powietrze-powietrze różnego typu. Samolot może również przenosić klasyczne działko (najpewniej szybkostrzelne, jednolufowe).

Checkmate ma mieć również możliwość funkcjonowania jako platforma dowodzenia synchronizująca działania maszyn załogowych i bezzałogowych. Wisienką na torcie mają być prace nad bezzałogową wersją samolotu. Tyle prezentacja „reklamowa”.

Co z tego wszystkiego wyniknie?

W zasadzie trudno powiedzieć. Mamy za mało danych i możemy jedynie bazować na wcześniejszych szumnych zapowiedziach. Czy Rostec, UAC i Suchoj wyciągnęły wnioski? Czy problemy z Su-57 czegoś Rosjan nauczyły? Gdzie w tym wszystkim jest MiG? Czy i ta firma zaprezentuje swój lekki myśliwiec? Mamy zbyt dużo niewiadomych, by realnie ocenić potencjał i w ogóle szanse na szybkie ukończenie tego projektu.

Czytaj także:

Źródła:

https://www.eastasiaforum.org/2021/07/10/why-china-wants-to-power-argentinas-air-force-modernisation/
https://www.forbes.com/sites/davidaxe/2021/07/18/russias-new-fighter-breaks-cover-its-got-stealth-written-all-over-it/
https://thediplomat.com/2018/04/india-pulls-out-of-joint-stealth-fighter-project-with-russia/
https://www.businessinsider.com/r-exclusive-vietnam-eyes-western-warplanes-patrol-aircraft-to-counter-china-2015-6?IR=T
https://www.forbes.com/sites/pauliddon/2021/04/21/here-are-some-conditions-the-us-might-apply-to-the-uae-f-35-deal/
https://twitter.com/RupprechtDeino
https://tass.com/defense/1315999
https://www.youtube.com/watch?v=PNDrTSDmaZY
https://www.youtube.com/watch?v=Nnm0stFtnkw
https://theaviationist.com/2021/07/20/checkmate-unveiling/