Dobierając podzespoły komputerowe, najczęściej zastanawiasz się zapewne nad tym, by dopasować procesor, pamięć RAM czy chłodzenie do płyty głównej. Zapomina się często o jednym z najważniejszych komponentów – karcie graficznej, bo w jej przypadku zwykle nie ma problemów z kompatybilnością. Ale czy zawsze? Jak sprawdzić, czy karta graficzna pasuje do płyty głównej? Upewnij się, bo nawet jeśli będzie pasować, to nieoptymalny ich dobór może odbić się negatywnie na wydajności.
Problem niedopasowania karty graficznej do płyty głównej nie jest tak powszechny jak w przypadku innych podzespołów – np. procesora. Z tego względu, że gniazda (obecnie PCI-Express, a wcześniej AGP i PCI), które decydują o tym, czy możesz w ogóle zainstalować GPU na płycie głównej, nie zmieniają się tak regularnie jak sockety (te zwykle co 2-3 lata u Intela, a rzadziej u AMD) i chipsety (głównie z nową generacją CPU).
W przypadku procesora niekompatybilność często rozwiązuje aktualizacja BIOS-u. Czy montaż nowej karty graficznej na wiekowej płycie głównej też może wymagać uaktualnienia firmware’u? Niekoniecznie – zwykle montuje się nowe GPU na góra kilkuletnim układzie, a wtedy to nie stanowi żadnej przeszkody.
Poza tym mało kto w ogóle zastanawia się nad instalacją nowoczesnej grafiki na przedpotopowej płycie głównej, bo raz: nawet nie jest ona tak długo aktualizowana, by móc cokolwiek aktualizować, a dwa: sensu nie ma w tym za grosz z wielu powodów (chociażby nieoptymalnego połączenia GPU i CPU). Różnice wiekowe – a więc i technologiczne – jakie dzielą te podzespoły zwykle są co najwyżej kilkuletnie.
Wtedy jedyna wiedza, jakiej potrzebujesz, to właśnie interfejs obsługiwany przez kartę graficzną oraz złącze, jakie znajduje się na płycie głównej. Nic więcej. Co jeśli jednak oba podzespoły nie są optymalnie dobrane?
Gdy spróbujesz zainstalować starsze GPU na nie tak starej płycie głównej, mogą zdarzyć się tak ciekawe wyjątki, że nowa wersja BIOS-u sprawi, że wiekowa karta graficzna przestanie działać, mimo że wcześniej działała, ale przed aktualizacją firmware’u. Z kolei montaż nowszego GPU w złączu o starszym standardzie może ograniczyć wydajność tej pierwszej. Mając to na uwadze, na co powinieneś zwracać uwagę przy dopasowaniu karty graficznej do płyty głównej? Jak je dobrać, by były kompatybilne i nie wystąpiły niechciane problemy?
Na szczęście nie musisz posiąść przesadnie specjalistycznej wiedzy. Wystarczy, że zwrócisz uwagę na:
Najważniejsze jest gniazdo na płycie głównej i interfejs karty graficznej, bo GPU ze złączem AGP nie zamontujesz na płycie z interfejsem PCIe. Odwrotnie też nie zadziała. Inaczej z kolei jest w przypadku standardów PCIe – otóż bez problemu zainstalujesz kartę graficzną PCIe 4.0 na płycie głównej obsługującej maksymalnie PCIe 3.0. Kompatybilność jest wtedy zachowana, ale nie zawsze takie rozwiązanie jest optymalne.
W niektórych przypadkach niedoskonałe połączenie może wpłynąć negatywnie na liczbę fps w grach, ale zwykle różnica w wydajności bywa marginalna. To zależy zarówno od modelu GPU, jak i płyty głównej. Warto więc wiedzieć, kiedy na to zwracać uwagę, a kiedy – niekoniecznie.
To, jaką masz płytę główną i jakie oferuje interfejsy oraz jakie złącze wykorzystuje karta graficzna, dowiesz się ze specyfikacji na stronie producenta lub w dokumentacji dołączonej do pudełka. Jeśli jednak nie posiadasz instrukcji obsługi, a nie wiesz, jakie masz modele układów, możesz wspomóc się aplikacjami pokroju CPU-Z i GPU-Z. Sprawdź prosty poradnik, jak zidentyfikować płytę główną:
Co z kartą graficzną?
Jest na to banalny sposób. Możesz zajrzeć do obudowy i zobaczyć, w który slot PCI-Express wpiąłeś kartę graficzną. Ten, w którym montujesz GPU, znajduje się najbliżej procesora i jest najdłuższy. Jeśli Twoja płyta główna ma więcej niż jedno złącze PCIe x16, to zawsze montujesz je w tym blisko CPU. Pozostałe złącze oferuje zwykle gorszą przepustowość, która wynika z niższego trybu pracy (np. x4). Służy ono także do ewentualnego montażu drugiego GPU, ale ten proceder odchodzi już w zapomnienie.
Nie musisz jednak zaglądać do wnętrza komputera – równie dobrze sprawdzisz to chociażby za pomocą programu GPU-Z. Zapoznaj się z prostą instrukcją, jak to zrobić:
Tym sposobem zidentyfikujesz także model karty graficznej, a, co więcej, oprogramowanie GPU-Z (w tej samej zakładce) zdradzi Ci szczegółową specyfikację układu.
Przyszła pora, by odpowiedzieć na kluczowe pytanie: czy nieodpowiednie złącze PCI-Express może pogorszyć osiągi karty graficznej? Jeśli tak – to jak tego uniknąć? Jak odpowiednio dobrać GPU do płyty głównej, by do tego nie doszło?
Tak – nieodpowiedni dobór karty graficznej do płyty głównej może skutkować pogorszeniem wydajności GPU. W przypadku jakich modeli może to wystąpić i dlaczego? Wynika to z wykorzystanego interfejsu o niższej przepustowości. Połączenie płyt głównych o starszym standardzie (np. PCIe 3.0) i kart graficznych, które nie wykorzystują pełnej przepustowości danego standardu (np. PCIe 4.0 x8 lub x4 zamiast x16; im mniej linii, tym gorzej) bywa niekiedy zabójcze dla możliwości GPU.
Dotyczy to głównie najtańszych kart graficznych, które nie obsługują pełnej przepustowości magistrali PCI-Express i są montowane na płycie głównej o bardziej wiekowym standardzie PCIe. Takim, które oferuje skromniejszą szybkość transmisji.
Nie sięgając daleko pamięcią, mowa o np. Radeonie RX 6500 XT, Radeonie RX 6400 albo Intel ARC A380. Te karty same w sobie nie są demonami szybkości, a ograniczenie przepustowości na płycie głównej ze starszym interfejsem to de facto dolanie oliwy do ognia. Skutki mogą być wręcz opłakane, co dobrze obrazuje nasz test wydajności: Recenzja Radeona RX 6500 XT. Quasimodo wśród kart graficznych.
Jak więc dobrać umiejętnie kartę graficzną do płyty głównej? Koniecznie sprawdzaj, jaki interfejs wykorzystuje GPU (np. PCIe Express 4.0 x16, x8 lub x4) i sprawdź przed zakupem, jaką masz płytę główną i z jakim złączem do karty graficznej (np. PCIe 5.0, PCIe 4.0 czy PCIe 3.0). W przypadku wydajnych GPU (teoretyczne) ograniczenie przepustowości ma nijaki wpływ na osiągi, jeśli masz np. układ z PCIe 3.0, a montujesz kartę PCIe 4.0 x16. Generalnie nie musisz się wtedy przejmować i doszukiwać się tych informacji w specyfikacjach czy recenzjach portali technologicznych.
Ogranicz więc poszukiwania tylko w przypadku (naj)niższych modeli, w których istnieje spore ryzyko, że stara płyta główna ograniczy osiągi nowszej karty graficznej z powodu obsługi mniejszej liczby linii transmisyjnych. Przykłady już znasz, dlatego zapamiętaj te słowa i bądź mądry przed zakupem, a nie dopiero po nim.
Po lekturze wcześniejszych fragmentów łatwo wywnioskujesz, że tak. Prawda jest taka, że trzeba się naprawdę o to postarać, by źle dobrać kartę graficzną do płyty głównej. Dziś dominuje jedno złącze (PCI-Express) i nie zanosi, by doszło do jakiejś rewolucji (poza rozwojem cały czas tego samego standardu), więc problemy montażowe praktycznie nie występują (chyba że wynikają z ograniczonej przestrzeni). W związku z tym obawy o kompatybilność GPU i płyty głównej nie są więc do końca zasadne.
To nie oznacza, że się nie da źle dobrać tych podzespołów. Takie przykłady jak Radeon RX 6500 XT udowadniają, że to możliwe na starszych płyt głównych, w połączeniu z którymi istnieje ryzyko pogorszenia wydajności. Ponadto trzeba mieć na uwadze jeszcze jedną ewentualność: dopasowanie GPU do CPU, w przypadku którego może wystąpić zjawisko bottlenecku (tzw. wąskie gardło).
Wspominam o tym, bo wiąże się to (pośrednio) z płytą główną, a to przecież ona u(nie)możliwia montaż konkretnego procesora. Dlatego miej ten aspekt na uwadze. W końcu zakup mocniejszej karty graficznej może wiązać się często z wymianą nie tylko CPU, ale i płyty głównej.
Jeśli nie byłeś do końca świadomy wynikających problemów ze złego doboru karty graficznej do płyty głównej, to mam nadzieję, że ta publikacja okaże się pomocna. I tym samym zwiększy Twoją świadomość na ewentualne komplikacje, które wynikają z nieoptymalnego dopasowania tych, jakże ważnych dla pracy całego komputera, komponentów.
Przeczytaj rankingi kart graficznych i płyt głównych, by dowiedzieć się więcej o tych podzespołach i zobaczyć polecane modele:
Sprawdź również:
Zobacz karty graficzne i płyty główne w x-komie
ale jak ma ten dajmy na to PCIe 3.0 na płycie to ta grafika PCI 4.0 to ta grafika zadziała będzie obraz ?
Tak, będzie to nieznaczna różnica w wydajności
witam mam takie pytanie czy karte graficzną z pci-expres 4.0×16 podepne pod pci-expres 2.0×16
PCIe są kompatybilne w obie strony, więc tak. 🙂 Mogą być różnice w wydajności ze względu na ograniczoną przepustowość standardu 2.0 (na szczęście mowa o GPU z obsługą x16), chociaż większym problemem może być bottleneck ze strony procesora. 🙂 Pozostaje więc sobie zadań pytanie, czy takie połączenie ma sens. 🙂
Dodam, że czasem przeszkodą w takim przypadku może być brak obsługi nowszych GPU przez płytę główną (BIOS). 🙂 Czasem bywa nawet tak, że starsza karta nie jest wykrywana przez nowszą płytę (i to często zależy od wersji UEFI, a niekoniecznie samej płyty). Ale to tak na marginesie. 🙂
Witam, potrzebuję się dopytać bo nie wiem czy traktować RTX 3060 12 GB (PCIe 4.0 x16) jako kartę właśnie z tej najniższej półki. Czy sparowanie jej z płytą z chipsetem B460 i procesorem i7-10700KF obsługującymi PCIe 3.0 mocno ograniczy jej możliwości?
Łukaszu, nie. Nie masz się, czym martwić. 😉
Witam . Czy jeśli będę chciał włożyć rtx 3060 Pci 4.0 do płyty głównej która ma 3.0 to będzie jakaś większa różnica wydajności ?
Tak jak wyżej – nie. 😉
Witam, czy mogę podpiąć kartę graficzną z PCIe 3.0 do płyty głównej z PCIe 4.0?
Tak, PCIe 4.0 ma większą przepustowość, więc wydajność nie powinna się zmienić.
Witam posiadam płyte główną GA-970A-D3 chce zainstalowac na niej karte graficzna INNO3D GeForce RTX 4060 Ti Twin X2 16GB DLSS 3 po pierwsze czy sie da i jaka bedzie jej wydajnosc .
taka karta na tej płycie nie ma sensu
Witam, mam płytę główną z chipsetem B250 i PCI-E 3.0, chciałbym zamontować na niej RTX 3070 ti i stąd pytanie czy opłaca się? czy już lepiej wymieniać całą płytę gł. z prockiem itd.
Oskarze, niezależnie od tego, jaki masz procesor, proponowałbym jednak w upgrade płyty głównej i procesora (choćby po taniości jakiś zestaw z AM4/Ryzenem 5 5600 lub i5-12400 plus tania płyta główna).
Witam zastanawiam się nad kupnem rtx 4060 z trzema wentylatorami ale mam płytę główną mATX A w opisie rtx 4060 pisze format pcb ATX czy będzie jakiś problem z podłączeniem?
Oskarze, nie, o ile nie będzie kolidować z innymi elementami w obudowie (np. czy jest wolna przestrzeń w obudowie na dłuższą kartę).
Czyli jedynym problemem by było to że zajmuje mi złącza sata i nie mogę do nich wpiąć dysku a karta będzie normalnie działać bo problemu z obudową nie będzie
Witam , mam taki problem otóż to przed miesiącem kupiłem używaną kartę graficzną rtx260 gaming OC 6gb, niestety po tym czasie użytkowania prawdopodobnie zużyły się termopady w niej, samemu nie wiem jak je wymienić więc wymieniłem tylko pastę termo, i obraz w grach po kilku min mi wywala i robi się czarny ekran, i zastanawiam się na kupnem nowej karty Gigabyte geaforce Rtx 4060 8gb, lub 4060ti, gaming oc , czy dać na serwis i pozastawiać przy tym co posiadam, proszę o poradę pozdrawiam Marek.
Edit: Gigabyte Geaforce Rtx 2060 Gaming OC .
Witam.
Na płycie głównej mam dwa złącza PCI express x16. Czy da się w gniazdo x16 zamontować kartę graficzną ale x8??
Cześć, czyli jeśli do płyty głównej ze złączem PCI 5.0 x 16 wepnę kartę graficzną z złączem PCI 4.0 x 16 to wszystko będzie działać?
Cześć,
Szymonie, tak, wszystko będzie działać. 🙂
Czy mają płytę asus kcc-rem-msq-p8h61-m lx (przedpotopową), co za kartę oraz procesor mogę do niech dołożyć ??
Mam pytanie czy jeżeli wepnę kartę RTX 4060 do płyty głównej AROUS B450 na złącze x16 wiem że będzie działać ale czy (tryb 8 a tryb 4) ma jakąś różnice i spowoduje jakiś duży spadek??