Mikrofon pojemnościowy do wokalu – jaki kupić i jak go używać?

Ten artykuł jest kolejnym poradnikiem z cyklu tekstów poświęconych mikrofonom i nagrywaniu głosu. Po więcej wiedzy zajrzyj do:

Mikrofon pojemnościowy, dynamiczny… jakiś jeszcze?

Niestety (albo nie) rodzajów mikrofonów jest całkiem sporo. Do najpopularniejszych typów zaliczymy:

mikrofony pojemnościowe (inaczej kondensatorowe),
dynamiczne,
wstęgowe (również dynamiczne ale o trochę innej zasadzie działania),
węglowe.

Mikrofony różnią się konstrukcją, budową, kształtem i sposobem działania. Dzięki temu biorąc do ręki konkretny rodzaj mikrofonu, możesz oczekiwać określonych efektów. Również w ramach jednego typu mikrofonu występują znaczące różnice (głównie w konstrukcji), dlatego poszczególne modele mikrofonów lepiej działają w określonych warunkach.

Mikrofonom dynamicznym już się przyjrzeliśmy:

Mikrofon dynamiczny – czyli jaki i kiedy warto go wybrać?

Jak działa mikrofon pojemnościowy?

Mikrofon pojemnościowy nazywa się również kondensatorowym, ponieważ jego kapsuła składa się z kondensatora właśnie – cienkiej membrany i metalowej płytki. Oba elementy są zamontowane bardzo blisko siebie, ponadto membrana jest ruchoma. Wprawiają ją w ruch drgania powietrza, czyli fale dźwiękowe. Drgająca membrana (przewodząca prąd) oddala się i przybliża względem płytki (również przewodzącej prąd). Dzięki zmianie odległości jednego przewodnika od drugiego, zamienia się dźwięk na sygnał elektryczny.

Niestety wytworzony w ten sposób sygnał jest zbyt słaby, by można było go podłączyć do innego urządzenia i zarejestrować. Dlatego, o czym dokładniej powiemy sobie w rozdziale do czego podłączyć mikrofon pojemnościowy, takie mikrofony potrzebują dodatkowego wsparcia w postaci zasilania fantomowego.

Dzięki swojej delikatnej konstrukcji, mikrofon pojemnościowy rejestruje niuanse, które umykają w nagraniu mikrofonowi dynamicznemu. Pojemniki są więc dokładniejsze, czulsze i głośniejsze ale przez to mniej trwałe i bardziej podatne na uszkodzenia.

Co charakteryzuje mikrofony pojemnościowe?

Jak już sobie powiedzieliśmy, mikrofony pojemnościowe, w porównaniu do dynamików, są:

bardziej czułe,
dokładniejsze,
głośniejsze.

Niestety za tym idą minusy w postaci:

większej awaryjności,
mniejszej odporności na ciśnienie akustyczne,
mniejszej odporności na wilgoć i warunki atmosferyczne.

Ze względu na ich naturę nie należy rozkręcać gainu za bardzo. Warto słuchać mikrofonu wraz z podkręceniem głośności, ponieważ może się okazać, że już w okolicy 40 – 45% mocy osiągniemy oczekiwaną siłę sygnału. W przypadku pojemników bardzo łatwo o przesterowany sygnał, dlatego przed nagraniem sprawdź, czy mikrofon nie jest ustawiony za głośno. W przeciwnym razie całe nagranie pójdzie do kosza. Zbyt cicho nagrany dźwięk można podgłośnić ale zniekształconego nagrania spowodowanego przesterem nie da się już naprawić.

Z czym wiąże się większa czułość mikrofonu pojemnościowego?

W związku z tym: czy duża czułość mikrofonu pojemnościowego to plus czy minus? To plus, jeżeli umiesz i możesz z tego skorzystać. Jeżeli nie masz warunków do nagrywania mikrofonem pojemnościowym lub nie umiesz tego robić, to może to zadziałać negatywnie.

Mikrofon pojemnościowy bardzo dobrze sprawdzi się w warunkach, w których zadbano o akustykę. Wtedy duża czułość pozytywnie wpływa na nagranie – dźwięk jest jednorodny i zwarty, zachowana jest selektywność, a brak odbić nie generuje pogłosu (pogłos to zjawisko, w którym dźwięk odbija się od ścian i wraca do mikrofonu, co powoduje nieprzyjemny efekt w nagraniu). Jeżeli więc pomieszczenie, w którym nagrywasz jest akustycznie do tego dostosowane, to wyciągniesz ze swojego pojemnika wszystko to, co najlepsze.

Nie oznacza to od razu, że musisz robić ze swojego pokoju studio nagrań. Wystarczy, że nie masz w nim zbyt dużo pogłosu. Jeśli jednak chcesz zminimalizować rezonans pomieszczenia, zmniejsz czułość mikrofonu, lub zdecyduj się na mikrofon dynamiczny, który nie będzie na tyle dokładny, by wyłapać pojawiające się artefakty.

Do czego podłączyć mikrofon pojemnościowy?

Mikrofon pojemnościowy potrzebuje zewnętrznego zasilania. Wynosi ono 48 V i nazywa się fantomowym. Nazwa może być trochę zabawna, ponieważ sugeruje, że jest ale go nie ma. Nazwa wzięła się z miniaturyzacji urządzeń elektronicznych, w tym zasilaczy do mikrofonów. Jeszcze w latach 50. XX wieku używano zewnętrznych, sporych zasilaczy w postaci skrzynek stojących obok mikrofonu. Dzisiaj napięcie to doprowadza się do mikrofonu przewodem mikrofonowym. Nie ma więc żadnego dodatkowego zasilacza, a jednak zasilanie jest… skąd?

Zanim wyjaśnimy sobie do czego mikrofon pojemnościowy można podłączyć, musimy rozgraniczyć dwa różne rodzaje tego typu mikrofonu. Mamy bowiem mikrofony pojemnościowe XLR i mikrofony pojemnościowe na USB. Te pierwsze wymagają dodatkowego urządzenia, natomiast pojemniki na USB można wpiąć prosto do komputera.

Do czego i jak podłączyć mikrofon pojemnościowy XLR?

Mikrofony pojemnościowe na XLR to bardziej zaawansowane urządzenia od swoich odpowiedników działających na USB. Nie da się ich bezpośrednio podpiąć do komputera i nawet, jeżeli jakimś cudem i trafem wyczarujesz przejściówkę XLR – USB, to i tak mikrofon Ci nie zadziała. Dzieje się tak właśnie przez zasilanie fantomowe, którego komputer nie może dostarczyć.

Nasuwa się więc prosty wniosek – mikrofon pojemnościowy na XLR można podpiąć do wejścia mikrofonowego urządzenia, które dysponuje dodatkowym zasilaniem. I tak w istocie rzeczy jest.

Mikrofon pojemnościowy na XLR można podpiąć do interfejsu audio lub miksera ze wzmacniaczem. Niemalże wszystkie powyższe urządzenia mają zasilanie fantomowe ale oczywiście warto to potwierdzić przed zakupem. Czy lepiej sprawdzi się więc interfejs audio czy mikser?

Interfejs audio służy do nagrywania sygnału. To taka zewnętrzna karta dźwiękowa, którą wychwytuje Twój program do tworzenia muzyki. Interfejs umożliwia płynne działanie programu, nagrywanie mikrofonu i zewnętrznych instrumentów (np., gitary elektrycznej) oraz zapewnia bezpośredni odsłuch bez opóźnienia. Jest więc urządzeniem przeznaczonym do nagrywania.

Najlepsze programy do tworzenia muzyki. Jaki wybrać? – Geex (x-kom.pl)

Mikser audio służy do grania koncertów, ponieważ nie robi za bardzo nic poza miksowaniem sygnału, czyli sprowadza wszystkie sygnały z instrumentów do jednego sygnału, a ten przekazywany jest dalej, najczęściej do nagłośnienia. Miksery wykorzystywane do koncertów najczęściej są powermixerami, czyli mikserami ze wzmacniaczem. Można taki mikser wykorzystać do nagrań w studiu, ale to raczej droga naokoło, więc lepiej zostać przy prostym studyjnym układzie, kolejno:

mikrofon,
interfejs audio,
komputer z włączonym DAW-em.

Do czego i jak podłączyć mikrofon pojemnościowy USB?

Mikrofon pojemnościowy na USB to uproszczenie względem odpowiedników XLR. Wystarczy wpiąć taki mikrofon do komputera, a w programie audio wybrać go jako źródło dźwięku. Gotowe. Dlaczego to takie proste i dlaczego tutaj nagle znika kwestia zasilania?

Dzieje się tak, ponieważ mikrofony pojemnościowe na USB mają już w siebie wbudowany interfejs audio, który zastępuje ten zewnętrzny. Omija się więc jedno urządzenie i wpina się go bezpośrednio do portu USB w komputerze czy laptopie. To proste rozwiązanie niesie jednak ze sobą plusy i minusy.

Mikrofon pojemnościowy na USB jest w pełni wystarczający i nie potrzebuje zewnętrznych urządzeń, ponieważ interfejs jest już wbudowany. Nie trzeba więc o niczym innym myśleć jak o tym, żeby mieć jeden port USB w komputerze wolny. Ponadto mikrofon na USB jest prosty w obsłudze i nie wymaga specjalnych umiejętności ani większych inwestycji. Wystarczy kupić taki mikrofon i zacząć nagrywać. Ponadto sporo modeli posiada interfejs sterujący na obudowie, z poziomu którego można urządzenie wzbudzić, wyciszyć, wyregulować głośność, a niekiedy nawet zmienić kierunkowość.

Minusem rozwiązania wbudowanego interfejsu w mikrofon jest samo to rozwiązanie. To znaczy, że nie masz wpływu na to, jaki interfejs będzie w środku i jeżeli ten się w końcu zepsuje, to musisz wymienić cały mikrofon. Masz więc daną określoną jakość i nic z tym nie zrobisz. Osobne urządzenia dają się wymieniać – możesz wymienić mikrofon nie wymieniając interfejsu i odwrotnie. Możesz zrobić upgrade któregoś z elementów zwiększając tym samym jakość nagrań nie wymieniając z marszu wszystkiego. Ponadto, mikrofon na USB nie dostarcza takiej swobody w nagrywaniu jak ten na XLR, a wbudowane potencjometry w mikrofonie USB z reguły są mniej czułe niż te w osobnych interfejsach.

W czym lepiej sprawdzi się mikrofon pojemnościowy USB, a w czym na XLR?

Mikrofon pojemnościowy na USB bardzo dobrze sprawdzi się w podcastach, streamach czy ogólnie w zastosowaniach około radiowych. Czyli po prostu mówionych. Prostota obsługi takiego urządzenia sprawia, że szczególnie początkujący twórcy, oraz twórcy zaawansowani, którzy jedynie mówią do mikrofonu w jednym określonym miejscu, skorzystają najwięcej z tego rozwiązania. Wystarczy ustawić taki mikrofon na ramieniu, podpiąć do komputera, włączyć odpowiedni program i gotowe. Można nagrywać podcasty czy streamować. I to w naprawdę przyzwoitej jakości.

Doskonałym tego przykładem może być twórca internetowy Remigiusz „Rock” Maciaszek, który w zdecydowanej większości swoich materiałów korzysta z mikrofonu Blue Microphones Yeti i brzmi po prostu bardzo dobrze.

Blue Microphones Yeti Silver

★★★★★★ (73)

Nagrywaj swój i inne dźwięki w bardzo dobrej jakości, korzystając z mikrofonu biurkowego Blue Microphones Yeti w kolorze srebrnym. Dzięki zastosowaniu technologii potrójnej kaps...

619,00 zł

Zobacz wszystkie mikrofony na USB w x-komie

Mikrofon pojemnościowy na XLR to idealne rozwiązanie do studia i jeżeli w takim wypadku rozbudujesz swój setup o interfejs audio, to możesz też dzięki temu streamowac i nagrywać podcasty. Jest to więc wszechstronne wyjście, które sprawdzi się nie tylko w mówionych treściach, ale też w tworzeniu muzyki.

Mikrofony pojemnościowe na XLR są używane w studiach nagraniowych, a za sprawą interfejsu audio możesz też jednocześnie nagrać gitarę i wokal. Mikrofony pojemnościowe XLR z reguły są też lżejsze niż te na USB, można je więc łatwiej transportować. Lżejszą wagę docenia się również podczas nagrywania, ponieważ czasem zachodzi potrzeba podniesienia statywu z mikrofonem i przestawienia go, czy ułożenia trochę inaczej i wtedy ciężki mikrofon utrudnia sprawę.

Zestaw interfejs + mikrofon XLR (nie tylko pojemnościowy) to profesjonalne lub półprofesjonalne wyjście studyjne do nagrywania i tworzenia muzyki. Siłą rzeczy więc można używać tego zestawu do tworzenia podcastów i streamowania.

Zobacz wszystkie interfejsy audio i mikrofony XLR w x-komie

Kierunkowość mikrofonów pojemnościowych

Mikrofony pojemnościowe, podobnie do mikrofonów dynamicznych, najczęściej występują w jednokierunkowej charakterystyce kardioidalnej. Oznacza to po prostu, że mikrofonów kardioidalnych jest na rynku najwięcej i jest to najpraktyczniejsze rozwiązanie.

Mikrofony kardiodalne najlepiej zbierają dźwięki z przodu, z reguły do 180º, czyli z boku również do jakiegoś stopnia rejestrują dźwięki. Z tyłu natomiast nie wyłapują dźwięków lub robią to w minimalnym stopniu. Dzięki temu najlepiej słyszalny jest wokalista lub to, co chcesz nagrać, a cała reszta jest odcięta.

Sprawdza się to w studiu i na scenie. Przód mikrofonu, czyli miejsce, do którego należy mówić, śpiewać, czy… jakie tam znajdziesz zastosowanie dla swojego mikrofonu, jest oznaczony symbolem. Najczęściej będzie to symbol kierunkowości mikrofonu właśnie, ale czasami będzie to logo producenta lub jeszcze coś innego. Tutaj praktyczna porada: za każdym razem upewnij się, że mikrofon jest ustawiony przodem (oznaczeniem) do źródła dźwięku. Inaczej nie nagrasz za wiele.

Mikrofony pojemnościowe częściej niż dynamiczne znajdziesz również wszechkierunkowe lub dwukierunkowe. Te pierwsze rejestrują dźwięki dosłownie wokół siebie, czyli ich czułość jest taka sama dookoła kopułki – dosłownie 360º. Mikrofon dwukierunkowy, lub inaczej mówiąc ósemka, rejestruje dźwięki z przodu i z tyłu, ale tylko w wąskim zakresie. Około 90º z przodu i tyle samo z tyłu. Boki natomiast ósemka rejestruje w minimalnym stopniu.

Różnice w kierunkowości mikrofonów pojemnościowych na USB i XLR

Z racji tego, że mikrofony na USB mają wbudowany w siebie interfejs, który jest ustawiony blisko kondensatora (czyli miejsca, w którym mikrofon zamienia dźwięk na sygnał elektryczny), zdarzają się modele, których charakterystykę można dynamicznie zmieniać. To znaczy, że na obudowie producent umieścił przycisk lub pokrętło, które zmienia charakterystykę mikrofonu. I w takim wypadku otrzymujesz mikrofon czuły w kilku kierunkach – zależnie od preferowanej, wybranej charakterystyki kierunkowej.

Do mikrofonów pojemnościowych na USB z wieloma charakterystykami kierunkowymi należą np. Epos B20, Trust GXT 258W Fyru USB PS5, Blue Microphones Yeti Blackout.

Epos B20

★★★★★★ (0)

Podnieś jakość swojego audio z mikrofonem Epos B20. Dzięki możliwości wyboru między czterema charakterystykami kierunkowości sprawdzi się on do różnych zadań, między innymi gier, nagrywania ins...

729,00 zł

Blue Microphones Yeti Blackout

★★★★★★ (73)

Zastanawiasz się nad zakupem mikrofonu Blue Microphones Yeti? Poniższy materiał wideo w zwięzłej formie zaprezentuje Ci produkt i przedstawi jego zalety. Nagrywaj swój i inne dźwięki w...

529,00 zł

Takie rozwiązanie daje Ci dużo swobody. Możesz np., streamować i używać charakterystyki kardioidalnej, a od czasu do czasu zaprosić kogoś do wspólnego grania czy przeprowadzić wywiad i dosłownie jednym kliknięciem przestawić mikrofon na charakterystykę wielokierunkową. Wybierając więc dla siebie mikrofon na USB pomyśl, czy taka funkcjonalność Ci się w przyszłości przyda.

Mikrofony pojemnościowe na XLR nie mają już takich możliwości. Z poziomu zewnętrznego interfejsu nie da się zmienić charakterystyki kierunkowej mikrofonu. Wybierając więc swój mikrofon na XLR weź pod uwagę jego kierunkowość, ponieważ ta jest dana i niezmienna. Do zastosowań studyjnych, jednoosobowego streamingu i podcastów najlepiej sprawdzi się charakterystyka kardioidalna (lub jej węższe wariacje – hiperkardioidalna i superkardioidalna).

Kiedy sprawdzi się mikrofon pojemnościowy i jak go nie używać?

Mikrofon pojemnościowy, jak już sobie powiedzieliśmy, to doskonałe wyjście studyjne i ogółem stacjonarne. Ten typ mikrofonów średnio radzi sobie z występami na żywo. Tam jest miejsce dla mikrofonów dynamicznych. Mikrofon pojemnościowy może nie przeżyć trudnych warunków scenicznych (wysokie ciśnienie akustyczne, warunki atmosferyczne, sprzęt różnej jakości). Do boju wybierz dynamika.

Jeśli masz pomieszczenie zagospodarowane akustycznie i nagrywasz w odpowiednich warunkach, to mikrofon pojemnościowy odda Ci z pewnością wiele. Jak w związku z tym używać mikrofonu pojemnościowego?

Przed właściwym nagraniem czy uruchomieniem strumyka sprawdź, czy poziom głośności nie generuje przesterów. Czyli, czy nie jest za głośno. Wraz z ustawianiem głośności mów do mikrofonu na takim poziomie, na jakim zamierzasz go używać. Jeśli wszystko jest w normie, to możesz tę określoną głośność zostawić.

Nie przykładaj mikrofonu zbyt blisko ust. Wtedy mogą być słyszalne nieprzyjemne mlaśnięcia, uwypuklą się głoski wybuchowe (np. p lub b), które będą nieprzyjemnie brzmiały na nagraniu, a ich pozbycie się graniczy z cudem. Również wszelkie syki od s i c będą kuły w uszy i tutaj tak samo – bardzo trudno jest się tego pozbyć.

Ponadto zbyt blisko ustawione źródło dźwięku względem mikrofonu może doprowadzić do efektu zbliżeniowego. Głos (ogółem dźwięk) jest wtedy zamulony, ciasny i oklapnięty, a charakterystyka nagrania ulega deformacji. I nie zgadniesz – tego również praktycznie nie da się pozbyć. Jeśli zależy Ci na ciemnym, niejako mrocznym głosie, to użyj do tego korektora.

Mikrofon pojemnościowy należy ustawić na statywie w jednym, określonym miejscu. Nie należy go chwytać w ręce, przestawiać, dotykać, czy ruszać statywu. To wszystko negatywnie odbija się na rejestrowanym przez mikrofon dźwięku. Zwłaszcza chwytanie mikrofonu i oplatanie rękoma jego główki prowadzi do utraty klarowności dźwięku, co jest praktycznie później nieodwracalne.

Jak więc używać mikrofonu pojemnościowego właściwie?

Tak, jak użyje go gitarzysta, saksofonista czy żołnierz stojący na baczność – bez użycia rąk. Wyreguluj gain, określ właściwą odległość od mikrofonu (najczęściej będzie to 10 – 15 centymetrów lub, jeśli głośność jest stosunkowo niska, odległość pięści) i zostaw mikrofon w tej pozycji. Nie dotykaj go i nie ruszaj. Pamiętaj, by ustawić go przodem do źródła dźwięku. Jeśli już naprawdę musisz chwycić mikrofon ale nie chcesz wymieniać go na dynamika, to postaraj się delikatnie łapać statyw, ale nie sam mikrofon.

Jeśli Ty lub wokalista, którego nagrywasz, nie potrafi swobodnie nagrywać swoich partii i jest przyzwyczajony do tego, że mikrofon chwyta i z nim wędruje (najczęściej jest tak w przypadku wokalistów, którzy mają doświadczenie sceniczne, ale nie mają studyjnego), to wymień mikrofon pojemnościowy na dynamiczny i pozwól wokaliście nagrywać tak, jak lubi. Wtedy nagranie będzie swobodne, naturalne i mniej wymuszone, niż w przypadku spiętej sesji na mikrofonie pojemnościowym.

Pamiętaj, by nagrywać i streamować z osłoną na mikrofon. Dzięki temu nagranie będzie czyste, pozbawione artefaktów i łatwiejsze do obróbki lub – przyjemniejsze w odbiorze na żywo.

Jeśli szukasz mikrofonu uniwersalnego: do studia, na scenę, do podcastów i streamingu, to sięgnij po mikrofon dynamiczny. Ten lepiej sprawdzi się w różnych warunkach.